1
00:00:04,001 --> 00:00:05,700
Mi estis ĉe "Agenda 2000"

2
00:00:06,101 --> 00:00:09,085
kaj inter la homoj tie estis Craig Mundie,

3
00:00:09,086 --> 00:00:12,201
kiu estas ia altrangulo ĉe Microsoft,

4
00:00:12,502 --> 00:00:16,035
mi pensas, he, vicprezidento
pri konsumantproduktoj aŭ tia aĵo.

5
00:00:16,036 --> 00:00:18,966
Kaj fakte mi ne renkontis lin

6
00:00:19,001 --> 00:00:22,801
Mi hazarde trafis lin en... lifto. En lifto.

7
00:00:22,802 --> 00:00:27,003
Kaj mi rigardis al lia nomŝildo kaj diris:
"Ho, ĉu, vi laboras ĉe Microsoft. "

8
00:00:27,302 --> 00:00:30,902
Kaj li rigardis reen al mi kaj diris:
"Ho, jes, kaj kion vi faras?"

9
00:00:30,903 --> 00:00:33,902
Kaj mi pensis, ke li ŝajnis iom malatenta.

10
00:00:33,903 --> 00:00:37,203
Mi volas diri, jen arkaika tipo:
ulo en kostumo

11
00:00:37,502 --> 00:00:39,203
rigardanta ĉifonan kodumulon.

12
00:00:39,602 --> 00:00:41,887
Tiam mi rigardis tra lin kaj diris:

13
00:00:41,888 --> 00:00:44,912
"Mi estas via plej terura inkubo. "

14
00:00:44,947 --> 00:00:47,937
<i>Wonderview Productions
PREZENTAS</i>

15
00:00:47,938 --> 00:00:52,103
<i>FILMON DE J.T.S. Moore</i>

16
00:00:53,304 --> 00:00:58,403
<i>REVOLUCIA OPERACIUMO</i>

17
00:00:59,904 --> 00:01:02,138
Plejparte de mallonga sed plenkolora historio

18
00:01:02,139 --> 00:01:04,138
komputilan industrion dominis

19
00:01:04,139 --> 00:01:06,003
operaciumo Vindozo.

20
00:01:06,004 --> 00:01:08,488
Sed tio baldaŭ povus ŝanĝiĝi,

21
00:01:08,489 --> 00:01:11,105
ĉar Vindozon forte defias Linukso.

22
00:01:12,304 --> 00:01:14,004
Silicia Valo delonge estis la loko,

23
00:01:14,005 --> 00:01:16,206
kie oni evoluigis novajn teĥnologiojn,

24
00:01:16,305 --> 00:01:19,905
fondis novajn firmaojn kaj iĝis vere riĉa.

25
00:01:19,906 --> 00:01:22,504
Nun La Valo estas la frontlinio de revolucio

26
00:01:22,505 --> 00:01:25,406
batalanta por unu
el la plej politike nekorektaj ideoj:

27
00:01:25,705 --> 00:01:27,205
persona libereco.

28
00:01:27,705 --> 00:01:29,471
Tage kaj nokte vasta konfederacio de

29
00:01:29,506 --> 00:01:31,605
kodumuloj kaj programistoj
pretigas pecojn de

30
00:01:31,606 --> 00:01:34,507
komputila kodo tutmonde konstruante la ilojn

31
00:01:34,707 --> 00:01:36,707
por liberigi uzantojn de komputiloj

32
00:01:36,806 --> 00:01:39,140
per malfermitaj informoj
kaj libera interŝanĝo de teĥnologio

33
00:01:39,141 --> 00:01:40,506
por atingi ĝian celon.

34
00:01:40,507 --> 00:01:43,105
Ĉi tiu revolucio komenciĝis en la 1980-aj

35
00:01:43,106 --> 00:01:45,841
per la movado de libera programaro
kaj projekto GNU.

36
00:01:45,842 --> 00:01:47,706
Nun ĝi estas asociata ĉefe

37
00:01:47,807 --> 00:01:51,308
kun Linukso kaj
la Movado de Malfermita Kodo.

38
00:01:51,507 --> 00:01:54,107
Kio estas Linukso?

39
00:01:54,108 --> 00:01:56,541
Ni havas unu sektoron, kiu altiĝas hodiaŭ.

40
00:01:56,542 --> 00:01:58,606
Ĝi estas la Linuksa sektoro.

41
00:01:58,607 --> 00:02:00,907
Kaj mi pensis, ke ĉi tio
estus bona okazo diri:

42
00:02:01,008 --> 00:02:02,872
"Kio estas Linukso?"

43
00:02:02,907 --> 00:02:04,006
Kaj mi respondos tiun demandon por vi.

44
00:02:04,007 --> 00:02:05,006
Multaj de vi eble jam scias, sed

45
00:02:05,007 --> 00:02:06,709
tie ekstere estas 12 milionoj da uzantoj.

46
00:02:06,808 --> 00:02:10,142
Komputila mastruma sistemo
evoluigita de centoj da

47
00:02:10,143 --> 00:02:12,042
programistoj kunlaborantaj per Interreto,

48
00:02:12,043 --> 00:02:14,007
defio al la Vindozo NT de Microsoft,

49
00:02:14,008 --> 00:02:15,709
tre ŝatata pro sia rapideco

50
00:02:16,509 --> 00:02:18,009
kaj ĝuste pri tio ĉi temegas.

51
00:02:19,509 --> 00:02:21,743
Por iel klarigi, kio estas Linukso, necesas

52
00:02:21,744 --> 00:02:23,709
klarigi, kio estas operaciumo.

53
00:02:23,710 --> 00:02:26,243
Kaj... la esenco de operaciumo estas, nu...

54
00:02:26,244 --> 00:02:28,944
oni ne devus iam vidi ĝin.

55
00:02:28,945 --> 00:02:30,608
Ĉar...

56
00:02:30,609 --> 00:02:33,010
neniu vere uzas operaciumon,

57
00:02:33,210 --> 00:02:36,044
homoj uzas... programojn...
en siaj komputiloj.

58
00:02:36,045 --> 00:02:38,210
Kaj la sola tasko en la vivo

59
00:02:38,410 --> 00:02:42,210
de operaciumo estas helpi
plenumi tiujn programojn.

60
00:02:42,311 --> 00:02:45,810
Do operaciumo neniam faras ion per si mem.

61
00:02:45,845 --> 00:02:48,245
Ĝi nur atendadas gis programoj

62
00:02:48,246 --> 00:02:50,711
petu certan risurcojn aŭ

63
00:02:50,810 --> 00:02:53,427
aŭ petu certan dosieron sur disko

64
00:02:53,462 --> 00:02:56,044
aŭ petu pri konekto la programon

65
00:02:56,045 --> 00:02:58,010
al ekstera mondo.

66
00:02:58,011 --> 00:03:01,145
Kaj tiam la operaciumo aktiviĝas kaj tiam

67
00:03:01,146 --> 00:03:04,245
provas faciligi al homoj verki programojn.

68
00:03:04,246 --> 00:03:07,510
<i>Kaj kio estas malfermita kodo?</i>

69
00:03:07,511 --> 00:03:10,711
Malfermita kodo estas maniero,
laŭ kiu homoj kune laboras

70
00:03:10,812 --> 00:03:15,796
pri programaro, sen esti ŝarĝataj
kun problemoj pri intelekta propraĵo,

71
00:03:15,797 --> 00:03:20,912
sen devi marĉandi pri kontraktoj ĉiufoje,
kiam oni aĉetas programaĵon,

72
00:03:21,012 --> 00:03:23,312
sen impliki multe da advokatoj.

73
00:03:23,313 --> 00:03:26,713
Ĝenerale ni nur volas funkciigi la programon

74
00:03:26,912 --> 00:03:28,312
kaj ni volas havi la eblon

75
00:03:28,313 --> 00:03:31,614
ke homoj kontribuu korektojn, k. t. p.

76
00:03:32,313 --> 00:03:34,397
Tiel, ke ni iel rezignas kelkajn

77
00:03:34,398 --> 00:03:36,513
rajtojn pri intelekta propraĵo

78
00:03:36,514 --> 00:03:39,214
kaj simple lasu la tutan mondon
uzi la programaron.

79
00:03:41,014 --> 00:03:42,412
Antaŭ ol povus esti Linukso,

80
00:03:42,413 --> 00:03:45,914
estis Richard Stallman kaj
la movado de libera programaro.

81
00:03:46,014 --> 00:03:48,914
Oni konsideras Richard Stallman kiel la...

82
00:03:49,815 --> 00:03:52,513
grandan filozofon.

83
00:03:52,514 --> 00:03:54,515
Kaj konsideru min kiel la inĝenieron.

84
00:03:55,514 --> 00:03:59,114
Richard Stallman estas la fondinto
de la movado de libera programaro.

85
00:03:59,315 --> 00:04:02,614
Dank' al siaj klopodoj
konstrui la operaciumon GNU,

86
00:04:02,615 --> 00:04:06,450
li kreis la juran, filozofian
kaj teknikan fundamenton

87
00:04:06,451 --> 00:04:08,350
por la movado de liberaj programaro.

88
00:04:08,351 --> 00:04:09,914
Sen tiuj kontribuoj

89
00:04:09,915 --> 00:04:12,450
estas ne eble, ke Linukso
kaj malfermita kodo povus

90
00:04:12,451 --> 00:04:14,716
esti evoluintaj en siaj hodiaŭaj formoj.

91
00:04:15,215 --> 00:04:19,415
En 1971 mi aniĝis en la MIT-laboratorio
pri artefarita intelekto.

92
00:04:19,515 --> 00:04:23,716
Mi aniĝis...
en viglan komunumon de kodumuloj,

93
00:04:24,217 --> 00:04:25,515
homoj, kiuj ŝategis programi,

94
00:04:25,516 --> 00:04:29,016
ŝategis esplori,
kion ili povas fari per komputiloj.

95
00:04:29,017 --> 00:04:32,251
Kaj ili jam verkis kompletan operaciumon,

96
00:04:32,252 --> 00:04:34,815
tute verkitan tie.

97
00:04:34,816 --> 00:04:37,483
Mi iĝis ano de la teamo, kiu

98
00:04:37,518 --> 00:04:40,916
daŭre evoluigis la operaciumon,
aldonante novajn kapablojn.

99
00:04:40,917 --> 00:04:45,117
Tio estis mia laboro, kaj mi amis ĝin,
ni ĉiuj amis ĝin. Pro tio ni faris ĝin.

100
00:04:45,518 --> 00:04:48,617
Kaj ni nomis nian sistemon

101
00:04:48,618 --> 00:04:51,317
la "Nekongrua Temp-Dividanta Sistemo"

102
00:04:51,718 --> 00:04:53,151
kiu estas ekzemplo de

103
00:04:53,152 --> 00:04:54,318
ludema etoso,

104
00:04:54,518 --> 00:04:56,618
per kiu oni difinas kodumulon.

105
00:04:56,619 --> 00:04:59,919
Kodumuloj estas homoj,
kiuj ĝuas ludeman saĝecon.

106
00:05:00,518 --> 00:05:03,018
Nu, la unua problemo ekestis,

107
00:05:03,019 --> 00:05:06,617
kiam la ekstera mondo komencis
persvadi nin enkonduki pasvortojn.

108
00:05:06,618 --> 00:05:10,018
Ni havis neniujn pasvortojn
por nia komputilo.

109
00:05:10,019 --> 00:05:12,203
Kaj la kialo estis tio, ke kodumuloj,

110
00:05:12,204 --> 00:05:14,319
kiuj origine projektis la sistemon,

111
00:05:14,320 --> 00:05:20,319
komprenis, ke pasvortoj estas maniero
por administrantoj regi ĉiujn uzantojn.

112
00:05:20,320 --> 00:05:22,920
Kaj ili ne volis krei ilojn,

113
00:05:23,019 --> 00:05:26,620
nu, serurojn kaj ŝlosilojn,
por ke administrantoj regu ilin,

114
00:05:26,720 --> 00:05:29,021
do ili simple ne faris tion.
Ili ellasis tion.

115
00:05:29,821 --> 00:05:33,119
Kaj nia filozofio estis,
ke ĉiu ajn sidanta ĉe la komputilo

116
00:05:33,120 --> 00:05:35,720
povu fari ĉion ajn, kion li volas

117
00:05:36,021 --> 00:05:40,455
kaj iu sidinta tie hieraŭ ne regu,
kion vi faras hodiaŭ.

118
00:05:40,456 --> 00:05:45,021
Kiam oni enkondukis pasvortojn
sur unu el la maŝinoj ĉe MIT,

119
00:05:46,022 --> 00:05:49,055
mi kaj aliaj kodumuloj ne ŝatis tion.

120
00:05:49,056 --> 00:05:52,221
Mi decidis provi ribelan kodumadon.

121
00:05:52,821 --> 00:05:54,920
Mi eltrovis kiel malĉifri la pasvortojn.

122
00:05:54,921 --> 00:05:58,405
Mi rigardis la datumbankon
de ĉifritaj pasvortoj

123
00:05:58,406 --> 00:06:02,022
kaj vidis, kion iu ajn persono
tajpus por ensaluti.

124
00:06:02,323 --> 00:06:04,923
Kaj mi sendis jenan mesaĝon al la homoj:

125
00:06:05,022 --> 00:06:08,322
"Saluton, mi vidis, ke vi elektis
la pasvorton 'umumumo'

126
00:06:08,357 --> 00:06:10,722
(kiu ajn ĝi estis).
Kial vi ne faru kiel mi?

127
00:06:11,023 --> 00:06:13,022
Simple uzu malplenan pasvorton;

128
00:06:13,023 --> 00:06:16,223
ĝi estas multe pli mallonga,
multe pli facile tajpebla. "

129
00:06:16,522 --> 00:06:20,023
Kaj... certe, per tiu mesaĝo mi

130
00:06:20,024 --> 00:06:23,723
implicite diris al ili,
ke sekureco nur estis ŝerco.

131
00:06:23,823 --> 00:06:28,023
Kiel ajn, mi krome ensekretigis
lin al tiu truko.

132
00:06:28,324 --> 00:06:32,123
Kaj fine kvinono el ĉiuj uzantoj
de tiu komputilo aliĝis al mi

133
00:06:32,124 --> 00:06:35,524
kaj uzis malplenan pasvorton.

134
00:06:35,525 --> 00:06:38,724
[De kie originis la ideoj, kiuj kondukis
al "Malfermit-Koda Mondo" (OpenSource World)?]

135
00:06:38,725 --> 00:06:40,824
[Kiel tio komenciĝis? Kiu komencis ĝin?]

136
00:06:40,825 --> 00:06:45,023
Ĝi vere komenciĝis per la komenco
de la komputiloj, ĉar tiutempe

137
00:06:45,024 --> 00:06:48,024
programaro simple cirkulis inter homoj.

138
00:06:48,025 --> 00:06:53,126
Kaj mi opinias, ke nur fine de la 1970-aj
aŭ komence de la 1980-aj jaroj

139
00:06:53,525 --> 00:06:56,909
tiuj homoj komencis vere
fermi sian programaron

140
00:06:56,910 --> 00:07:00,426
kaj diri: "Ne, vi neniel
rajtas vidi la fontkodon.

141
00:07:00,525 --> 00:07:03,924
Vi ne rajtas modifi la programaron,
eĉ se tio necesas

142
00:07:03,925 --> 00:07:07,025
por ke vi povu ripari ĝin,
por apliki ĝin mem. "

143
00:07:07,526 --> 00:07:11,725
Kaj iom da kulpo vere
estas kaŭzita per Microsoft.

144
00:07:11,726 --> 00:07:15,927
Ĝi estas unu el la veraj pioniroj
de la modelo de proprieta programaro.

145
00:07:16,126 --> 00:07:18,426
Meze en la 1970-aj jaroj grupo da kodumuloj

146
00:07:18,427 --> 00:07:23,226
kaj hobiaj komputilistoj en la Silicia Valo
kreis la "Hejmfaran Komputil-Klubon".

147
00:07:23,527 --> 00:07:27,062
En la kluba novaĵletero
de la 31-a de januaro 1976

148
00:07:27,063 --> 00:07:29,928
Bill Gates, de ĵus ekestinta Microsoft,

149
00:07:30,028 --> 00:07:31,727
skribis publikan leteron al la komunumo,

150
00:07:32,028 --> 00:07:37,478
en kiu li detale argumentis favore al la relative
nova koncepto de proprieta programaro.

151
00:07:37,513 --> 00:07:42,928
Ĝis tiam estis la kutimo de komputilaj uzantoj,
ke oni libere cirkuligas programaron

152
00:07:43,029 --> 00:07:45,729
sen multe pensi pri ties proprieto.

153
00:07:46,028 --> 00:07:48,829
En sia tiel nomita "Publika Letero al Hobiuloj"
Bill Gates skribis:

154
00:07:49,028 --> 00:07:51,428
"Por mi la plej decida afero
en la nuna hobia merkato

155
00:07:51,429 --> 00:07:54,528
estas manko de bonaj kursoj pri programaro,
libroj kaj programaro mem.

156
00:07:54,529 --> 00:07:57,829
Sen bona programaro kaj posedanto,
kiu kompetentas pri programado,

157
00:07:57,864 --> 00:07:59,829
hobia komputilo estas malŝparaĵo.

158
00:07:59,830 --> 00:08:02,730
Ĉu iu kreos bonkvalitajn programojn
por la hobia merkato?"

159
00:08:02,930 --> 00:08:05,428
Gates skribas plu:
"La reago, kiun ni ricevis de

160
00:08:05,429 --> 00:08:08,864
la centoj da homoj, kiuj diras
ke ili uzas BASIC, estis nur pozitiva.

161
00:08:08,865 --> 00:08:11,029
Tamen montriĝis du surprizaj faktoj:

162
00:08:11,030 --> 00:08:14,029
1) La plimulto de tiuj "uzantoj"
neniam aĉetis BASIC, kaj

163
00:08:14,030 --> 00:08:17,030
2) la sumo de la tantiemoj,
kiujn ni ricevis el vendoj al hobiuloj,

164
00:08:17,031 --> 00:08:21,065
pagas la labortempon dediĉitan
al Altair BASIC per malpli ol du dolaroj hore.

165
00:08:21,066 --> 00:08:22,230
Kial estas tio?

166
00:08:22,231 --> 00:08:24,564
Kiel la plimulto de la hobiuloj
certe konscias,

167
00:08:24,565 --> 00:08:26,829
plej multaj el vi ŝtelas vian programaron.

168
00:08:26,830 --> 00:08:29,464
Por aparataro necesas pagi,
sed programaro estas io kunhavigebla.

169
00:08:29,465 --> 00:08:32,065
Kiun interesas, ĉu la homoj,
kiuj kreis ĝin, ricevas pagon?

170
00:08:32,066 --> 00:08:33,431
Ĉu ĉi tio estas justa?

171
00:08:33,432 --> 00:08:35,531
Io kion vi ne faras per ŝteli programaron

172
00:08:35,532 --> 00:08:38,065
estas reveni al MITS pro iuj
problemoj, kiujn vi povus trafi.

173
00:08:38,066 --> 00:08:40,130
MITS ne gajnas monon vendante programaron.

174
00:08:40,131 --> 00:08:43,331
Unu afero kiun vi faras, estas kontraŭagi
la skribadon de bona programaro.

175
00:08:43,531 --> 00:08:46,032
Kiu havas eblon por labori
profesie kontraŭ nenio?

176
00:08:46,132 --> 00:08:48,832
Kiu hobiulo povas programi
daŭre de 3 homjarojn,

177
00:08:48,833 --> 00:08:52,466
serĉi ĉiujn erarojn, dokumenti
lian produktaĵon kaj disdoni ĝin senpage?

178
00:08:52,467 --> 00:08:53,332
La fakto estas,

179
00:08:53,333 --> 00:08:56,966
ke neniu krom ni investis
multe da mono en hobian programaron.

180
00:08:56,967 --> 00:08:59,433
Koncerne la ulojn
kiuj revendas Altair BASIC,

181
00:08:59,434 --> 00:09:01,866
ĉu ili ja akiras monon
pere de hobia programaro?

182
00:09:01,867 --> 00:09:05,333
Jes, sed tiuj malgajnu fine.

183
00:09:05,334 --> 00:09:07,433
Ili estas tiuj, kiuj donas
malbonan nomon al hobiuloj,

184
00:09:07,434 --> 00:09:10,867
kaj ilin oni forpelu de iu ajn
kluba kunveno, kie ili aperas.

185
00:09:10,868 --> 00:09:13,768
Mi dankus pro leteroj
de iu ajn kiu volas kvitiĝi,

186
00:09:13,769 --> 00:09:15,533
aŭ havas proponon aŭ komenton.

187
00:09:15,534 --> 00:09:19,733
Subskribite de Bill Gates,
Ĝenerala partnero, Micro-Soft. "

188
00:09:19,934 --> 00:09:23,668
Fine de la 70-aj kaj komence
de la 1980-aj, Richard Stallman

189
00:09:23,669 --> 00:09:26,635
esploris kaj programis
pri artefarita intelekto

190
00:09:26,636 --> 00:09:29,568
en la Laboratorio pri Artefarita Intelekto de MIT.

191
00:09:29,569 --> 00:09:31,868
Richard havis iom da malbonaj spertoj

192
00:09:31,869 --> 00:09:33,833
en tiu tempo, kiuj ĉagrenis lin

193
00:09:33,834 --> 00:09:35,968
pri la tuta ideo de komerca programaro.

194
00:09:35,969 --> 00:09:37,534
[Kiel?]

195
00:09:37,535 --> 00:09:41,736
He, iu firmao havis kodon,
kiun li volis ripari, kaj ĝi estis ŝlosita,

196
00:09:42,236 --> 00:09:46,435
kaj li ne povis ricevi de posedanta firmao
permeson por ripari la kodon,

197
00:09:46,935 --> 00:09:49,469
kvankam estus avantaĝo por ili permesi tion.

198
00:09:49,470 --> 00:09:52,034
Kaj tio metis min en moralan dilemon, ĉu ne?

199
00:09:52,035 --> 00:09:57,837
Ĉar por havi modernan komputilon
en tiu tempo, kiu estis komenco de la 1980-aj,

200
00:09:58,136 --> 00:10:01,036
necesis havi proprietan operaciumon.

201
00:10:01,037 --> 00:10:04,036
La programistoj de tiuj sistemoj
ne kunuzis kun aliaj homoj.

202
00:10:04,037 --> 00:10:06,136
Male, ili provis regi la uzanton,

203
00:10:06,137 --> 00:10:08,137
domini la uzantojn, restrikti ilin.

204
00:10:08,436 --> 00:10:10,635
Ekzemple, por ricevi la sistemon

205
00:10:10,636 --> 00:10:14,137
vi devas subskribi promeson,
ke vi ne dividos ĝin kun iu alia.

206
00:10:14,138 --> 00:10:17,971
Kaj por mi tio estis promeso
por esti malbona ulo,

207
00:10:17,972 --> 00:10:19,736
perfidi ĉiujn mondanojn,

208
00:10:19,737 --> 00:10:23,838
bari min de socio, de kunlaboranta komunumo.

209
00:10:24,837 --> 00:10:28,872
Kaj mi jam spertis,
kio okazis kiam aliuloj agis same al ni,

210
00:10:28,873 --> 00:10:30,438
kiam ili rifuzis kunuzi kun ni,

211
00:10:30,439 --> 00:10:33,137
ĉar ili subskribis tiujn kontraktojn.

212
00:10:33,138 --> 00:10:35,038
Kaj tio malhelpis al la tuta laboratorio,

213
00:10:35,039 --> 00:10:37,838
ĝi jam antaŭe malhelpis
al ni fari utilajn aferojn.

214
00:10:37,839 --> 00:10:40,237
Do mi ne estis preta fari tion.

215
00:10:40,238 --> 00:10:44,437
Mi opiniis: "Tio estas malĝusta,
kaj ne tiel mi vivos!"

216
00:10:44,438 --> 00:10:48,538
Kaj de tiaj spertoj li evoluigis
profundan malamikecon

217
00:10:48,539 --> 00:10:51,239
kontraŭ la koncepto de intelekta
propraĵo pri programaro.

218
00:10:51,240 --> 00:10:54,938
Li fine elagis tion ĉi per starigo
de Fondaĵo por Libera Programaro.

219
00:10:54,939 --> 00:10:59,539
Do mi serĉis alian vojon kaj ekkonsciis:

220
00:10:59,540 --> 00:11:01,138
Mi estis programisto de operaciumoj.

221
00:11:01,139 --> 00:11:05,039
Se mi evoluigos alian operaciumon

222
00:11:05,040 --> 00:11:08,740
kaj tiam, kiel ĝia aŭtoro,
kuraĝigus ĉiujn por dividi ĝin,

223
00:11:08,741 --> 00:11:12,640
dirus al ĉiuj: "venu, ricevu ĝin,
uzu ĝin, formu novan komunumon",

224
00:11:13,440 --> 00:11:17,840
mi ne nur mem havus vojon
plu uzi komputilojn sen perfidi

225
00:11:17,841 --> 00:11:21,141
aliajn homojn, sed mi donus
tiun vojon ankaŭ al ĉiu alia.

226
00:11:21,142 --> 00:11:24,242
Ĉiu havus elsavon el tiu ĉi morala dilemo.

227
00:11:25,541 --> 00:11:29,041
Kaj tiam mi ekkonsciis,
ke tiel mi devis vivi.

228
00:11:29,242 --> 00:11:33,341
Mi vere komencis la projekton
en Januaro 1984.

229
00:11:33,342 --> 00:11:36,140
Tiam mi forlasis mian postenon ĉe MIT

230
00:11:36,141 --> 00:11:40,142
por ekevoluigi la operaciumon GNU.

231
00:11:40,942 --> 00:11:44,442
Nu, mi klarigu,
ke la nomo GNU estas ŝercumo.

232
00:11:44,443 --> 00:11:47,442
Ĉar ĝi estas rikura akronimo.

233
00:11:47,643 --> 00:11:50,742
Ĝi estas mallongigo de
"GNU Ne estas Unikso".

234
00:11:50,743 --> 00:11:53,878
Jen, la "G" en "GNU" estas por "GNU".

235
00:11:53,879 --> 00:11:55,943
Kaj la nomo signifas, ke

236
00:11:55,944 --> 00:12:00,477
mi planis programi sistemon,
kiu estis tia, kia la operaciumo Unikso,

237
00:12:00,478 --> 00:12:02,877
sed ne estis la operaciumo Unikso.

238
00:12:02,878 --> 00:12:04,343
Ĝi estis malsama sistemo.

239
00:12:04,344 --> 00:12:06,777
Ni devis verki ĝin komplete, ekde nenio,

240
00:12:06,778 --> 00:12:08,742
ĉar Unikso estis proprieta.

241
00:12:08,743 --> 00:12:10,643
Ni ne havis permeson dividi Unikson,

242
00:12:10,644 --> 00:12:14,344
ni ne povis uzi Unikson.
Ĝi estis senutila por komunumo.

243
00:12:14,345 --> 00:12:18,044
Do ni devis verki anstataŭon por ĝi.

244
00:12:19,445 --> 00:12:20,744
Tra la 1980-aj jaroj,

245
00:12:20,745 --> 00:12:23,444
kiam Richard Stallman
kreis la projekton GNU,

246
00:12:23,445 --> 00:12:26,945
komputikistoj de la Universitato
de Kalifornio en Berkeley

247
00:12:26,946 --> 00:12:29,445
programis sian propran liberan operaciumon.

248
00:12:29,545 --> 00:12:32,145
Nomata "Berkeley Unikso", aŭ BSD,

249
00:12:32,146 --> 00:12:36,145
ĝi baziĝis sur la Uniksa kerno,
kiu estas permesita de AT&T.

250
00:12:36,146 --> 00:12:41,045
Tamen pro juraj problemoj kun AT&T
kaj dispeciĝo de la fonta kodo

251
00:12:41,046 --> 00:12:44,846
kodumuloj kaj aliaj neinstituciaj
uzantoj hezitis alpreni ĝin.

252
00:12:44,881 --> 00:12:49,046
Nu, Unikso konsistis el multaj
apartaj programoj

253
00:12:49,247 --> 00:12:51,045
komunikantaj inter si.

254
00:12:51,046 --> 00:12:54,045
Do ni devis nur anstataŭigi
tiujn programojn unu post la alia.

255
00:12:54,046 --> 00:12:57,846
Do mi komencis verki anstataŭon
por unu programo, kaj tiam plia,

256
00:12:57,847 --> 00:12:59,746
kaj tiam plia, kaj tiam plia,

257
00:12:59,747 --> 00:13:01,547
Kaj tiam homoj komencis partopreni,

258
00:13:01,548 --> 00:13:05,246
ĉar mi publikigis anoncon,
kiu invitis aliajn homojn kuniĝi kun mi

259
00:13:05,247 --> 00:13:07,048
por helpi verki tiujn programojn.

260
00:13:07,147 --> 00:13:14,747
Kaj he... kaj ĉirkaŭ la 1991a,
ni anstataŭigis preskaŭ ĉiujn.

261
00:13:15,048 --> 00:13:16,446
[ Kiujn programojn vi kreis? ]

262
00:13:16,447 --> 00:13:19,647
Nu... ni bezonis...
por havi plenan sistemon,

263
00:13:19,648 --> 00:13:23,348
vi bezonas kernon, kiu estas la programo

264
00:13:23,349 --> 00:13:26,349
kiu disponigas risurcojn
al ĉiuj aliaj programoj,

265
00:13:26,384 --> 00:13:29,747
vi bezonas kompililon,
kiu tradukas programon

266
00:13:29,748 --> 00:13:35,148
el legebla fontkodo, kiun programistoj
povas kompreni, en nombrojn,

267
00:13:35,149 --> 00:13:39,549
misterajn nombrojn,
kiujn la komputilo povas efektive ruli.

268
00:13:39,550 --> 00:13:42,083
Vi bezonas aliajn programojn, kiuj akompanas
kompililon helpante fari tiun taskon.

269
00:13:42,084 --> 00:13:43,248
Vi bezonas erarserĉilon,

270
00:13:43,249 --> 00:13:44,949
vi bezonas tekst-redaktilon,

271
00:13:44,950 --> 00:13:46,148
vi bezonas tekst-aranĝilojn,

272
00:13:46,149 --> 00:13:48,049
vi bezonas retpoŝtilojn...

273
00:13:48,050 --> 00:13:49,448
Vi bezonas multegon da aĵoj.

274
00:13:49,449 --> 00:13:53,251
Estas centoj da programoj
en Unikseca operaciumo.

275
00:13:53,450 --> 00:13:55,150
Mi vidis la anoncon de Stallman.

276
00:13:55,151 --> 00:13:58,549
Efektive mi renkontis lin en Februaro 1987.

277
00:13:58,550 --> 00:14:03,150
Li venis por gvidi kvintagan kurson
pri Emakso ĉe nia firmao.

278
00:14:03,151 --> 00:14:05,849
Kaj dum la tago li klarigis

279
00:14:05,850 --> 00:14:08,050
novajn manierojn de pensado pri Emakso

280
00:14:08,051 --> 00:14:11,251
kaj metodojn pliriĉigi ĝin, plibonigi ĝin,
kaj manierojn uzi fontkodon de Emakso

281
00:14:11,652 --> 00:14:13,050
he, por plibonigo aŭ male.

282
00:14:13,051 --> 00:14:16,350
Sed vespere, li pene
laboris pri ĉi tiu kompililo,

283
00:14:16,351 --> 00:14:18,751
kaj li ankoraŭ ne publikigis ĝin,

284
00:14:18,752 --> 00:14:22,450
do li estis, he, iomete zorgema pri kiu...

285
00:14:22,451 --> 00:14:24,952
kiu povu vidi la fontkodon.

286
00:14:24,953 --> 00:14:28,451
Sed mi estis tre scivola,
kaj tuj kiam li anoncis ĝin en junio,

287
00:14:28,452 --> 00:14:30,253
mi elŝutis ĝin, senprokraste.

288
00:14:30,288 --> 00:14:31,751
Mi, mi ludis kun ĝi.

289
00:14:31,752 --> 00:14:34,118
Mi ricevis de li kelkajn konsilojn.

290
00:14:34,153 --> 00:14:35,851
Kaj kiam mi resendis la fontan kodon al li,

291
00:14:35,852 --> 00:14:37,152
li estis tre...

292
00:14:37,153 --> 00:14:42,053
vere mirigita pri la rapido,
laŭ kiu mi povis ekkompreni lian teknikon.

293
00:14:42,088 --> 00:14:44,487
Kiam ajn ni laboris pri io ĉe Stanford
aŭ en la universitato,

294
00:14:44,488 --> 00:14:46,952
kiam ajn ni laboris pri io
ĉe Stanford aŭ en la universitato,

295
00:14:46,953 --> 00:14:48,852
ni ricevis, plejparte en tiu tempo

296
00:14:48,853 --> 00:14:52,952
ke ni laboris per maŝinoj
de Digital Equipment aŭ Sun, ĉefe Sun.

297
00:14:52,953 --> 00:14:54,654
Ĉiufoje, kiam ni ricevis Sun-komputilon,

298
00:14:54,689 --> 00:14:59,153
ni unue pasigis tutajn tagojn

299
00:14:59,154 --> 00:15:03,253
elŝutante liberan programaron
de GNU el la Interreto,

300
00:15:03,254 --> 00:15:05,854
kunmetante kaj instalante
ĝin sur tiu Sun-maŝino.

301
00:15:05,855 --> 00:15:09,554
La decida afero pri GNU estas,
ke tio estas libera programaro.

302
00:15:09,754 --> 00:15:13,453
Kaj libera programaro rilatas
ne al la prezo, sed al la libereco.

303
00:15:13,454 --> 00:15:15,955
Do pensu pri libera parolado,
ne pri libera (senpaga) biero.

304
00:15:16,755 --> 00:15:19,054
La liberoj pri kiuj mi parolas

305
00:15:19,055 --> 00:15:22,155
estas la liberoj por fari
ŝanĝojn se vi volas

306
00:15:22,156 --> 00:15:24,954
aŭ dungi iun alian
por fari ŝanĝojn por vi

307
00:15:24,955 --> 00:15:27,154
se vi uzas programon por via entrepreno,

308
00:15:27,155 --> 00:15:30,954
disdoni kopiojn, distribui al aliaj homoj

309
00:15:30,955 --> 00:15:34,155
kaj fari plibonigojn kaj publikigi ilin,

310
00:15:34,156 --> 00:15:37,155
tiel ke ankaŭ aliaj homoj
povu profiti de ilin.

311
00:15:37,156 --> 00:15:41,157
Kaj tiuj estas la liberoj per kiuj libera programaro
distingiĝas de nelibera programaro.

312
00:15:41,256 --> 00:15:45,156
Tiuj ĉi estas liberoj kiuj ebligas
al homoj por fari komunumon.

313
00:15:45,157 --> 00:15:47,341
Se vi ne havas ĉiujn ĉi liberojn,

314
00:15:47,342 --> 00:15:49,657
vi estas dividata kaj dominata de iu.

315
00:15:50,457 --> 00:15:53,591
Mia unua sperto pri kontribui
al libera programaro

316
00:15:53,592 --> 00:15:57,756
estis fine de la 1989a, komence de la 1990a.

317
00:15:57,757 --> 00:16:00,957
Mi laboris kiel studento
ĉe Universitato de Stanford

318
00:16:00,992 --> 00:16:03,257
pri desegno asistila por komputiloj.

319
00:16:03,258 --> 00:16:05,458
Unu peco, kiun mi bezonis, estis

320
00:16:05,459 --> 00:16:07,258
nomata generilo de sintaksaj analiziloj.

321
00:16:07,359 --> 00:16:09,458
Nu, Fondaĵo por Libera Programaro

322
00:16:09,459 --> 00:16:13,057
gvidata de Richard Stallman
kreis bonegan ilon nomatan "bison".

323
00:16:13,058 --> 00:16:17,159
Mi bezonis ilon, kiu funkcias
per C++. Bison funkciis per C.

324
00:16:17,458 --> 00:16:20,758
Mi aliigis Bison en novan ilon,
nome "Bison++".

325
00:16:20,759 --> 00:16:23,358
Kaj tio estas fortega sento de potenciĝo,

326
00:16:23,359 --> 00:16:26,558
povi preni disponeblan pecon da programaro

327
00:16:26,559 --> 00:16:31,260
kaj krei tion, kion oni bezonas,
en tre mallonga tempo, modifante ĝin.

328
00:16:31,295 --> 00:16:33,758
Mi remetis ĝin en la Interreton

329
00:16:33,759 --> 00:16:35,559
kaj mi miregis pri nombro de homoj,

330
00:16:35,560 --> 00:16:37,559
kiuj prenis ĝin kaj ekuzis ĝin.

331
00:16:37,560 --> 00:16:41,761
Fakte mi memoras,
ke mi iris al intervjuoj pri postenoj.

332
00:16:41,860 --> 00:16:44,861
Plurfoje mi konsideris
eliri por ricevi postenon.

333
00:16:44,896 --> 00:16:46,760
Do mi iris al kandidata interparolado

334
00:16:46,761 --> 00:16:48,259
kaj mi parolis al iu

335
00:16:48,260 --> 00:16:51,159
kaj mi komencis demandi ilin,
kiujn ilojn ili uzas,

336
00:16:51,160 --> 00:16:53,660
kaj ili diris: "Nu, ni uzis Bison++"

337
00:16:53,661 --> 00:16:57,211
kaj mi diris: "Ho, mi estas
la aŭtoro de Bison++".

338
00:16:57,246 --> 00:17:00,761
Libera programaro
ĝenerale ja havas kopirajton.

339
00:17:00,762 --> 00:17:03,460
Ĝi ja havas posedanton.

340
00:17:03,461 --> 00:17:04,660
Kaj ĝi havas permesilon.

341
00:17:04,661 --> 00:17:06,560
Ĝi ne estas publika havaĵo.

342
00:17:06,561 --> 00:17:09,261
Se ni farus la programaron publika havaĵo,

343
00:17:09,262 --> 00:17:12,562
iu alia povus fari etajn ŝanĝojn

344
00:17:12,563 --> 00:17:15,562
kaj fari la rezulton proprieta programo,

345
00:17:15,563 --> 00:17:18,462
kio signifas, ke uzantoj
rulus nian programaron,

346
00:17:18,463 --> 00:17:21,563
sed ne havus liberon kunlabori kaj kunuzi.

347
00:17:22,062 --> 00:17:25,963
Por malebligi tion ĉi
ni uzas metodon "Copyleft" (kopilaso).

348
00:17:26,062 --> 00:17:29,463
La kerno de Copyleft estas, ke ĝi estas
inversaĵo de "Copyright" (kopirajto).

349
00:17:30,064 --> 00:17:31,863
Kaj nia procedo estas, ni diras,

350
00:17:31,864 --> 00:17:33,863
tiu programaro estas sub kopirajto,

351
00:17:33,864 --> 00:17:38,263
kaj ni, la aŭtoroj, donas al vi
permeson redisdoni kopiojn,

352
00:17:38,264 --> 00:17:39,863
ni donas al vi permeson ŝanĝi,

353
00:17:39,864 --> 00:17:41,562
ni donas al vi permeson aldoni al ĝi.

354
00:17:41,563 --> 00:17:43,363
Sed kiam vi pludisdonos ĝin,

355
00:17:43,364 --> 00:17:47,164
ĝi devas esti sub tiuj ĉi kondiĉoj,
nek pli, nek malpli.

356
00:17:47,165 --> 00:17:49,464
Tiel ĉiu ajn, kiu ricevos ĝin de vi,

357
00:17:49,465 --> 00:17:54,863
ricevas ankaŭ la liberon
por kunlabori kun aliaj homoj, se li volas.

358
00:17:54,864 --> 00:17:58,464
Kaj tiel, kien ajn iras la programaro,

359
00:17:58,465 --> 00:18:00,163
iras ankaŭ tiu libereco.

360
00:18:00,164 --> 00:18:02,666
Kaj ekestas rajto neperdebla

361
00:18:03,566 --> 00:18:06,330
kunlabori kun aliaj homoj
kaj krei komunumon.

362
00:18:06,365 --> 00:18:09,765
[Kaj do, kio estas tiu permesilo?
Kio ĝi estis?]

363
00:18:09,766 --> 00:18:11,865
Nu, Copyleft estas ĝenerala koncepto;

364
00:18:11,866 --> 00:18:14,965
por apliki ĝin oni bezonas
konkretan ekzemplon.

365
00:18:14,966 --> 00:18:18,764
La konkreta ekzemplo,
kiun ni uzas por la plej GNU-aj programoj,

366
00:18:18,765 --> 00:18:21,765
estas la Ĝenerala Publika Permesilo
de GNU (GNU GPL),

367
00:18:21,766 --> 00:18:25,966
aparta dokumento en jura lingvaĵo,
kiu plenumas tiun taskon.

368
00:18:26,067 --> 00:18:28,865
Multaj aliaj homoj uzas
la saman permesilon; ekzemple

369
00:18:28,866 --> 00:18:32,467
ankaŭ Linus Torvalds uzas
tiun permesilon por Linukso.

370
00:18:33,267 --> 00:18:36,866
Nu, la permesilo,
kiun mi uzas, estas la GNU GPL.

371
00:18:36,867 --> 00:18:38,867
Ĝi estas tiu, kiun verkis Richard Stallman.

372
00:18:38,868 --> 00:18:42,867
Kaj mi opinias,
ke ĝi estas vere miriga kontribuo.

373
00:18:42,868 --> 00:18:47,068
Ĝi estas unu el la malmultaj
programaraj permesiloj

374
00:18:47,167 --> 00:18:50,666
verkitaj de la perspektivo de la komunumo,

375
00:18:50,667 --> 00:18:54,567
kaj ne de la perspektivo por protekti firmaon

376
00:18:54,568 --> 00:18:59,318
aŭ, kiel estas pri la licencoj
de MIT aŭ BSD,

377
00:18:59,353 --> 00:19:04,068
plenumante la celojn
de registara fondusa programo.

378
00:19:04,069 --> 00:19:07,168
Kaj la GPL estas unika en tiu rilato.

379
00:19:07,169 --> 00:19:10,669
Ĝi estas ne nur permesilo.
Ĝi estas tuta filozofio, kiu

380
00:19:10,670 --> 00:19:13,769
miaopinie motivis la difinon
de malfermita fontkodo.

381
00:19:13,770 --> 00:19:18,269
Mi ne kaŝas, ke multo
el mia faro venis de Stallman.

382
00:19:22,469 --> 00:19:26,569
Decidiga paŝo en la kresko de GNU/Linukso
kaj la movado de libera programaro

383
00:19:26,570 --> 00:19:30,369
estis la kreado de komercaj firmaoj
surbaze de la programaro kaj la filozofio.

384
00:19:30,370 --> 00:19:32,970
Fundamento por la komenco de la negoca fazo

385
00:19:32,971 --> 00:19:36,271
estis la Elektronika Esplora Laboratorio
ĉe Universitato de Stanford.

386
00:19:36,371 --> 00:19:39,769
Konata kiel ERL, tiu laboratorio
estis la loko de la unua

387
00:19:39,770 --> 00:19:42,170
inspiro por fondantoj
de negocoj pri GNU kaj Linukso.

388
00:19:42,171 --> 00:19:44,372
ERL estis precize tie ĉi.

389
00:19:44,671 --> 00:19:47,870
Estis la enirejo tie, apud la

390
00:19:47,871 --> 00:19:50,271
konstruaĵo McCullough,
pri elektra inĝenierio.

391
00:19:50,272 --> 00:19:54,271
Enirinte oni laŭiras la koridoron, tien ĉi.

392
00:19:55,071 --> 00:19:58,270
Mia oficejo estis proksimume tie

393
00:19:58,271 --> 00:20:01,773
kaj trans la halo estis
la oficejo de Michael Tiemann.

394
00:20:02,272 --> 00:20:06,271
Michael Tiemann komencis
la firmaon Cygnus Software,

395
00:20:06,272 --> 00:20:11,207
kies koncepto estis vendi konsiladon
kaj servadon pri la libera programaro de GNU.

396
00:20:11,208 --> 00:20:13,606
Kaj, nu, Michael tre bonfartis per Cygnus.

397
00:20:13,607 --> 00:20:17,607
Nu, mi multe da tempo ellaboradas,

398
00:20:17,608 --> 00:20:19,573
kiel ni gajnu monon,

399
00:20:19,574 --> 00:20:21,573
kaj en la originala GNU-manifesto,

400
00:20:21,574 --> 00:20:24,608
la lasta ĉapitro de la manlibro
pri la redaktilo GNU-Emakso,

401
00:20:24,609 --> 00:20:26,525
Stallman proponis diversajn

402
00:20:26,526 --> 00:20:28,373
manierojn por gajni monon.

403
00:20:28,374 --> 00:20:30,408
De komenco de la movado de libera programaro

404
00:20:30,409 --> 00:20:32,026
mi opiniis, ke en ĝi estas

405
00:20:32,027 --> 00:20:33,574
spaco por fari negocojn.

406
00:20:33,575 --> 00:20:36,609
Unu el la avantaĝoj
de libera programaro estas, ke

407
00:20:36,610 --> 00:20:39,609
ekzistas libera merkato
por ajna servo aŭ subteno.

408
00:20:39,610 --> 00:20:41,608
Do se vi uzas programaron en via entrepreno

409
00:20:41,609 --> 00:20:43,573
kaj volas bonan subtenon,

410
00:20:43,574 --> 00:20:46,108
vi havas pri tio elekton inter homoj,

411
00:20:46,109 --> 00:20:48,608
vi havas elekton inter negocoj... kies

412
00:20:48,609 --> 00:20:51,126
negoco estas provizi subtenon.

413
00:20:51,127 --> 00:20:53,574
Do ĝenerale ili devas doni al vi

414
00:20:53,575 --> 00:20:56,609
bonan subtenon, aŭ vi iros al iu alia.

415
00:20:56,610 --> 00:20:58,776
Subteno de proprieta programaro

416
00:20:58,875 --> 00:21:01,610
estas monopolo,
ekzistas tipe nur unu firmao,

417
00:21:01,611 --> 00:21:04,174
kiu havas la fontan kodon,

418
00:21:04,175 --> 00:21:06,275
kaj nur ĝi povas provizi subtenon,

419
00:21:06,676 --> 00:21:09,911
do, tipe, vi je bono aŭ malbono
dependas de monopolo.

420
00:21:09,912 --> 00:21:12,175
Tiel estas, ekzemple, pri Microsoft.

421
00:21:12,176 --> 00:21:15,510
Do ne mirigas, ke ilia subteno
estas tiom malbona.

422
00:21:15,511 --> 00:21:17,076
La avantaĝoj de libera programaro estis

423
00:21:17,077 --> 00:21:19,977
egaj, sed la kosto subteni ĝin sen eksteruloj

424
00:21:20,376 --> 00:21:22,375
he, tre tre nervozigis direktorojn kaj

425
00:21:22,376 --> 00:21:26,112
do la baza ideo, kiun mi havis,
estis, ke ni konstruu modelon,

426
00:21:26,113 --> 00:21:30,112
kiu provizu la du- aŭ
kvaroblon de la subtena

427
00:21:30,113 --> 00:21:33,576
kaj he, kaj he, karesa kapablo,

428
00:21:33,577 --> 00:21:35,676
kiun interna inĝeniero povas provizi.

429
00:21:35,677 --> 00:21:38,711
Kaj ni povus provizi ĝin
je duono aŭ kvarono de la kosto,

430
00:21:38,712 --> 00:21:40,629
kaj tio decidigas ĉu homoj

431
00:21:40,630 --> 00:21:42,478
vere pretas aĉeti aŭ ne.

432
00:21:42,479 --> 00:21:45,012
Kaj ĉirkaŭ la aŭtuno de tiu jaro,

433
00:21:45,013 --> 00:21:46,878
ni interkonsentis pri kiu estis

434
00:21:46,879 --> 00:21:48,513
bezonata por teamo pri teknologio,

435
00:21:48,514 --> 00:21:50,377
kiaj estos kondiĉoj de la vendo,

436
00:21:50,378 --> 00:21:52,177
kiuj estis ĉefaj ideoj pri la prezo,

437
00:21:52,178 --> 00:21:56,378
kaj ni efektive firmaiĝis en novembro de la 1989a.

438
00:21:56,779 --> 00:21:59,413
Unu el la plej malfacilaj aferoj dum firmaiĝo

439
00:21:59,414 --> 00:22:01,530
fakte estis trovi nomon por la firmao.

440
00:22:01,531 --> 00:22:03,613
Mi klarigis tion al unu de miaj amikoj:

441
00:22:03,614 --> 00:22:04,979
"ni spertas malfacilaĵojn"

442
00:22:04,980 --> 00:22:07,478
kaj li respondis per retpoŝta mesaĝo,

443
00:22:07,479 --> 00:22:11,379
kiu fakte nur havis iom da vortoj
enhavantaj la nomon "GNU".

444
00:22:11,380 --> 00:22:16,381
Kaj "Cygnus" estis tiu kiu aspektis
malplej malplaĉa kaj malplej insulta.

445
00:22:16,681 --> 00:22:19,380
Mi povas certigi ke Cygnus

446
00:22:19,481 --> 00:22:23,380
estis la unua firmao,
kiu specialigis pri libera programaro.

447
00:22:23,381 --> 00:22:26,680
Cygnus subtenis Liberan Programaron,

448
00:22:26,681 --> 00:22:30,681
okupis tre gravan niĉon,
ĉar ni havis ĉi tiun bonegan programaron,

449
00:22:30,682 --> 00:22:34,882
vi povas akiri ĝin kontraŭ nenio,
sed vi ne povas akiri subtenon - ili gajnis monon

450
00:22:34,917 --> 00:22:36,781
far pagado kontraŭ subteno.

451
00:22:36,782 --> 00:22:40,480
La projekto GNU komenciĝis
per konstruo de ilaro,

452
00:22:40,481 --> 00:22:45,582
he, bazaj iloj por programado
kiel C-kompililo, erarserĉilo, teksto-redaktilo,

453
00:22:45,681 --> 00:22:49,082
kaj he, alia necesa maŝinaro.

454
00:22:49,083 --> 00:22:53,781
Kaj ili intencis iam ellabori la kernon,
kiu subapogu tion

455
00:22:53,782 --> 00:22:56,182
kaj estu la centro de la operaciumo

456
00:22:56,183 --> 00:23:00,116
Ĝis ĉirkaŭ 1990 ili sukcese
ellaboris tiun ilaron,

457
00:23:00,117 --> 00:23:04,081
kaj tio estis uzata
en multaj variantoj de Unikso

458
00:23:04,082 --> 00:23:06,683
Sed ankoraŭ ne estis
libera operaciuma kerno.

459
00:23:06,684 --> 00:23:10,884
La kerno estis unu de lastaj
aĵoj, kiujn ni komencis fari

460
00:23:10,984 --> 00:23:13,184
kaj ni komencis tion antaŭ nelonge.

461
00:23:13,984 --> 00:23:16,983
Kaj ĉi tiam Linus Torvalds venis.

462
00:23:16,984 --> 00:23:20,484
["Lin-us" aŭ "Lajn-us"? Kiu estas ĝusta,
ĉu vi preferas iun prononcon?]

463
00:23:20,583 --> 00:23:23,117
He... kiam mi parolas la svedan,
estas "li-nus";

464
00:23:23,118 --> 00:23:25,285
kiam mi parolas la finnan, estas "lin-oŭs";

465
00:23:25,286 --> 00:23:27,384
kiam mi parolas la anglan, estas "lajn-us".

466
00:23:27,385 --> 00:23:30,219
Kaj mi tute ne zorgas,
kiel aliaj prononcas mian nomon.

467
00:23:30,220 --> 00:23:32,983
Sed [Linuks] ĉiam estas [Linuks].

468
00:23:32,984 --> 00:23:37,585
Li ellaboris la kernon, kaj li faris ĝin
funkcianta pli rapide ol ni ekfunkciigis la nian,

469
00:23:37,985 --> 00:23:40,520
kaj li faris ĝin funkcianta agrable kaj firme.

470
00:23:40,521 --> 00:23:42,585
Lia kerno nomiĝas "Linukso".

471
00:23:42,886 --> 00:23:46,320
La komenca celo estis mia tute propra celo

472
00:23:46,321 --> 00:23:49,886
povi ruligi similan medion sur mia komputilo,

473
00:23:50,086 --> 00:23:54,086
al kiu mi alkutimiĝis
ĉe universitataj komputiloj

474
00:23:54,485 --> 00:24:00,087
kaj mi ne povis trovi ion taŭgan por tio.

475
00:24:00,287 --> 00:24:04,021
Do, okupiĝante pri komputiloj
mian tutan vivon, plejparte,

476
00:24:04,022 --> 00:24:07,287
ĝuste tiam mi decidis
ke mi faru mian propran.

477
00:24:07,587 --> 00:24:11,788
Plejparto de fruaj inspiroj venis de SunOS,

478
00:24:12,188 --> 00:24:16,522
kiun mi, he, uzis ĉe universitato tiatempe.

479
00:24:16,523 --> 00:24:17,587
[Kiu universitato?]

480
00:24:17,588 --> 00:24:19,487
Universitato de Helsinki en Finnlando.

481
00:24:20,187 --> 00:24:24,888
De 1991 ĝis ĉirkaŭ 1993 estis fakte

482
00:24:24,988 --> 00:24:27,286
infana periodo de Linukso, mi pensas.

483
00:24:27,287 --> 00:24:31,023
Tiam ĝi estis nur
de alfa- aŭ beta-kvalito;

484
00:24:31,024 --> 00:24:33,387
ĝi estis relative nestabila.

485
00:24:33,388 --> 00:24:36,188
Tamen, eĉ tiam ĝi estis multe pli stabila

486
00:24:36,189 --> 00:24:40,188
ol multe kio nun nomiĝas
"produktaj" operaciumoj.

487
00:24:40,189 --> 00:24:44,389
Linus uzis tradician elprovitan metodon
por skribi unu programon,

488
00:24:45,090 --> 00:24:47,289
kiu plenumas la taskon,

489
00:24:47,290 --> 00:24:49,389
kaj li faris ĝin funkcianta.

490
00:24:49,390 --> 00:24:53,123
Rapide. Fakte pli rapide
ol mi pensus estis eble.

491
00:24:53,124 --> 00:24:56,088
La termino por tio estas "monolita",

492
00:24:56,089 --> 00:25:04,191
kio signifas, ke plejparte operaciumo
estas unu nedividebla estaĵo.

493
00:25:05,691 --> 00:25:08,124
He, dum en la mikrokerno,

494
00:25:08,125 --> 00:25:10,690
la operaciumo fakte estas

495
00:25:12,191 --> 00:25:15,290
simple kolekto de serviloj, kiuj

496
00:25:15,291 --> 00:25:18,125
faras malsamajn aferojn
kaj havas komunan protokolon

497
00:25:18,126 --> 00:25:20,492
por komunikiĝi inter si.

498
00:25:20,791 --> 00:25:26,426
[Do kial... la projekto GNU,
kiu havis tiom da antaŭ-tempo, kiu faris tion,

499
00:25:26,427 --> 00:25:29,691
Kial li kapablis partopreni je la fino?]

500
00:25:29,692 --> 00:25:35,593
Nu, ni komencis kun GNU Hurd mallonge antaŭ li komencis Linukson.

501
00:25:36,292 --> 00:25:40,492
Kaj okazis spite al fakto,
ke ni elektis desegnon tre modernan

502
00:25:40,893 --> 00:25:42,892
laŭ la potenco kiun ĝi donas,

503
00:25:42,893 --> 00:25:45,692
sed ankaŭ evidentiĝas
tre malfacila por la senerarigo.

504
00:25:46,193 --> 00:25:51,927
Ni decidis dividi la kernon,
kiu tradicie estis unu programo,

505
00:25:51,928 --> 00:25:54,193
en multaj malgrandaj programoj

506
00:25:54,194 --> 00:25:58,394
kiuj sendas mesaĝojn unu
al la alia malsinkrone por interkomuniĝi.

507
00:26:00,194 --> 00:26:03,328
La problemo estas, ke tiu stilo de programado

508
00:26:03,329 --> 00:26:06,393
havas altan ŝancon okazigi cimojn (fuŝojn),

509
00:26:06,394 --> 00:26:09,294
kiujn ofte estas tre malfacile kompreni,
ĉar ili dependas de...

510
00:26:09,295 --> 00:26:16,895
ĉu tiu programo sendas tiun mesaĝon
antaŭ aŭ post la alia sendas alian mesaĝon...

511
00:26:16,930 --> 00:26:22,095
Kaj la rezulto estis ke ni bezonis
jarojn por funkciigi la programon.

512
00:26:22,895 --> 00:26:26,496
[Kio estas la rilato inter Linukso
kaj la projekto GNU?]

513
00:26:27,296 --> 00:26:33,895
Nu, estas rilatoj kun GNU
sur kelkaj niveloj.

514
00:26:34,196 --> 00:26:38,396
Unu estas simple filozofia nivelo
de pensmaniero ke

515
00:26:38,795 --> 00:26:41,496
"fari vian fontkodon malferma estas bona ideo".

516
00:26:41,895 --> 00:26:45,930
Kiam Linus laboris pri operaciuma kerno
li ne faris tion por la projekto GNU.

517
00:26:45,931 --> 00:26:47,396
Li faris tion sendepende.

518
00:26:47,397 --> 00:26:50,831
Kaj li publikigis ĝin sendepende
kaj ni ne sciis pri tio.

519
00:26:50,832 --> 00:26:53,130
Sed kelkaj aliaj homoj, kiuj sciis pri tio,

520
00:26:53,131 --> 00:26:55,596
decidis rigardi, kion ili povas trovi

521
00:26:55,597 --> 00:26:58,896
kaj kunigi kun tiu kerno
por fari kompletan sistemon.

522
00:26:58,897 --> 00:27:01,597
Ili serĉis ĉirkaŭaĵojn, kaj jen,
ĉio bezonata jam estis havebla.

523
00:27:01,632 --> 00:27:04,298
Ili serĉis ĉirkaŭaĵojn, kaj jen,
ĉio bezonata jam estis havebla.

524
00:27:04,397 --> 00:27:06,197
"Kia bonŝanco!" ili pensis.

525
00:27:06,198 --> 00:27:08,496
Sed fakte tio ne estis pro ŝanco.

526
00:27:08,497 --> 00:27:12,698
Ili trovis ĉiujn pecojn de la sistemo GNU,
al kiu mankis nur kerno,

527
00:27:13,298 --> 00:27:15,197
do kiam ili kunmetis ĉion ĉi kune,

528
00:27:15,198 --> 00:27:19,399
fakte ili plenigis per Linukso
la mankon en la sistemo GNU.

529
00:27:19,798 --> 00:27:21,198
Sed ili ne sciis tion.

530
00:27:21,399 --> 00:27:25,599
Estas multe da tiuj programoj,

531
00:27:26,098 --> 00:27:29,232
faritaj de Fondaĵo por Libera Programaro

532
00:27:29,233 --> 00:27:31,397
kaj faritaj de aliaj, kiel Linukso.

533
00:27:31,398 --> 00:27:35,498
Kaj estas simbiozo inter Linukso
kaj la programoj,

534
00:27:35,499 --> 00:27:39,333
do programoj ruliĝas
sur Linukso kaj samtempe

535
00:27:39,334 --> 00:27:41,733
ili profitas de Linukso kiel platformo,

536
00:27:41,734 --> 00:27:45,334
dum Linukso profitas de programoj

537
00:27:45,335 --> 00:27:47,151
simple per povo uzi ilin.

538
00:27:47,152 --> 00:27:49,099
[Kiuj... kiuj programoj?]

539
00:27:49,300 --> 00:27:50,699
He...

540
00:27:50,700 --> 00:27:53,900
La ĉefa fakte estas la kompililo GNU C.

541
00:27:54,301 --> 00:27:57,899
Kiu... sen C-kompililo ne eblus

542
00:27:57,900 --> 00:28:04,300
fari Linukson aŭ la plejparton
de malferma progreso.

543
00:28:05,100 --> 00:28:07,300
Linukso uzas la permesilon GPL,

544
00:28:07,301 --> 00:28:12,202
kaj mi konsentas kun filozofio
subkuŝanta de la GPL.

545
00:28:13,102 --> 00:28:17,801
Tiel dirite, GPL per si mem
ne estas tre bela dokumento,

546
00:28:17,802 --> 00:28:22,601
kiu verŝajne estas nur,
ĉar neniu leĝista dokumento povas esti tre bela.

547
00:28:28,403 --> 00:28:32,568
Mi jam ludis kun Linukso fakte dum

548
00:28:32,603 --> 00:28:35,901
fino de la 92a aŭ komenco
de la 93a ĉirkaŭ unu jaron,

549
00:28:35,902 --> 00:28:40,704
antaŭ mi decidis ke venis momento,
kiam mi fakte havis ĉion bezonatan

550
00:28:40,804 --> 00:28:42,903
por vere anstataŭigi laborstacion de Sun.

551
00:28:42,904 --> 00:28:47,003
Kaj mi serĉis vojon
por havi Uniksan laborstacion hejme

552
00:28:47,004 --> 00:28:51,204
dum ni uzis komputilon "Sun Sparc"
en la oficejo ĉe Stanford.

553
00:28:52,503 --> 00:28:55,037
Tiuj maŝinoj kostis al ni
ĉirkaŭ 7000 dolarojn.

554
00:28:55,038 --> 00:28:57,538
Sed mi malespere deziris havi Uniksan maŝinon hejme!

555
00:28:57,539 --> 00:28:59,555
Dum studado, ĉiam venas unu penso:

556
00:28:59,556 --> 00:29:01,514
"He... se mi povus labori hejme!

557
00:29:01,515 --> 00:29:03,404
Tiam mi estus tiel multe produktiva,

558
00:29:03,405 --> 00:29:06,705
Mi diplomiĝus pli frue,
ĉar mi finus mian tezon pli frue. "

559
00:29:07,105 --> 00:29:10,604
Nu, ĉu vere? Nu, vi povas juĝi.

560
00:29:10,605 --> 00:29:14,440
Vi scias, plejmulto de homoj
finfine pasas multe de sia tempo

561
00:29:14,441 --> 00:29:15,904
fariĝante pli produktiva, tiom ke

562
00:29:15,905 --> 00:29:19,139
se ili fakte laborus je sia tezo,
ili finus ĝin post unu tago.

563
00:29:19,140 --> 00:29:20,805
En iuj okazoj, tio postulas tempon.

564
00:29:20,806 --> 00:29:23,104
Do mi decidis, ke mi volas havi
Uniksan maŝinon hejme.

565
00:29:23,105 --> 00:29:27,304
Do mi provis kaj sukcesis uzi Linukson
kune kun persona komputilo.

566
00:29:27,305 --> 00:29:30,690
Kontraŭ ĉirkaŭ 2000 dolaroj,
mi kunmetis sistemon.

567
00:29:30,691 --> 00:29:34,041
Ĝi estis de unu kaj duone
ĝis duoble pli rapida

568
00:29:34,042 --> 00:29:36,740
ol 7000 dolara Sun Sparc Station.

569
00:29:36,741 --> 00:29:38,406
Estis mirege.

570
00:29:38,407 --> 00:29:41,291
Mi havis 1,5-2-oblan rapidecon

571
00:29:41,292 --> 00:29:43,383
kontraŭ 3-4-ono de prezo.

572
00:29:43,384 --> 00:29:45,406
Io fulmis en mia kapo.

573
00:29:45,407 --> 00:29:47,607
Mi komprenis, ke estis ŝanco.

574
00:29:47,608 --> 00:29:51,707
Nun estis ŝanco vere
fari ion pli bone ol Sun faris

575
00:29:51,708 --> 00:29:54,508
pri malfermita kodo kaj Linukso.

576
00:29:54,708 --> 00:29:57,942
Mi origine nomis ĝin Linukso,
kiel labora nomo.

577
00:29:57,943 --> 00:30:00,309
Tio estis nur ĉar... "Linus"

578
00:30:00,310 --> 00:30:02,607
kaj "ikso" devis ĉeesti.

579
00:30:02,608 --> 00:30:04,909
Ĝi estas Unikso. Simile al leĝo.

580
00:30:06,009 --> 00:30:08,607
Kaj... jen kio okazis...

581
00:30:08,608 --> 00:30:12,442
Origine mi pensis, ke mi ne povas
nomi ĝin Linukso publike,

582
00:30:12,443 --> 00:30:14,707
ĉar tio estas tro memama.

583
00:30:14,708 --> 00:30:17,008
Kaj tio estis antaŭ mi ekhavis
grandan egoon, ĉu ne?

584
00:30:17,009 --> 00:30:21,510
Ili pensis ke ili prenas multajn komponantojn
kaj kunmetas ilin ĉirkaŭ Linukso.

585
00:30:22,010 --> 00:30:25,209
Do ili finfine nomis
la tuton "Linuksa sistemo"

586
00:30:25,610 --> 00:30:27,744
kaj iel la termino ekuziĝis.

587
00:30:27,745 --> 00:30:29,209
Kaj la rezulto estas,

588
00:30:29,210 --> 00:30:31,994
nun estas dek milionoj da homoj uzantaj

589
00:30:31,995 --> 00:30:34,744
tiun ĉi varianton de sistemo GNU...

590
00:30:34,745 --> 00:30:37,209
la operaciumo GNU/Linukso.

591
00:30:37,411 --> 00:30:39,310
Kaj plejparto de ili ne scias pri tio.

592
00:30:39,410 --> 00:30:43,610
[Iuj pledas ke ĝi nomiĝu GNU/Linukso.

593
00:30:43,811 --> 00:30:46,910
Mi volas diri, kion vi pensas pri tio?
Mi dirus, ĉu prave aŭ...]

594
00:30:46,911 --> 00:30:48,911
Nu, mi pensas ke tio estas prava,
sed estas prava

595
00:30:49,212 --> 00:30:51,512
se vi fakte faras la GNU-distribuon de Linukso.

596
00:30:52,610 --> 00:30:59,911
Sammaniere mi pensas ke Red Hat Linukso bonas,
aŭ SuSE Linukso aŭ Debian Linukso.

597
00:31:00,611 --> 00:31:03,646
He, ĉar se vi efektive faras
vian propran distribuon de Linukso,

598
00:31:03,647 --> 00:31:05,511
Vi rajtas nomi la aferon.

599
00:31:05,512 --> 00:31:09,712
Sed nomi Linukson ĝenerale "GNU Linukso",
mi pensas, estas ridinda.

600
00:31:11,413 --> 00:31:13,412
Mi ekpartoprenis en la aŭtuno de la 93a.

601
00:31:13,713 --> 00:31:19,747
Ĉar oni sendis kopion de la unua KD
kun komerca Linuksa distribuo,

602
00:31:19,748 --> 00:31:23,313
nomita Yggdrasil, farita de Adam Richter.

603
00:31:23,512 --> 00:31:25,212
Kaj mi ricevis kopion,

604
00:31:25,213 --> 00:31:29,148
ĉar mi mem skribis liberan programaron
dum longa tempo ekde la fruaj 80aj jaroj.

605
00:31:29,149 --> 00:31:31,913
Fakte mi estis unu el la fruaj kontribuantoj al GNU.

606
00:31:32,513 --> 00:31:34,247
Kaj mi estis miregita,

607
00:31:34,248 --> 00:31:35,912
mi estis tute miregita.

608
00:31:35,913 --> 00:31:40,113
Ĉar mi estis la inĝeniero pri programaro
dum ĉirkaŭ 15 jaroj ĝis tiam.

609
00:31:40,614 --> 00:31:42,812
Kaj laŭ la reguloj, kiujn mi sciis...

610
00:31:42,813 --> 00:31:46,549
pri la deteno de komplekseco,
malgrandnombrigo de la projekta grupo,

611
00:31:46,550 --> 00:31:49,314
starigo de firme kontrolitaj celoj.

612
00:31:49,315 --> 00:31:51,649
Linukso devus esti katastrofo,
sed ĝi ne estis.

613
00:31:51,650 --> 00:31:53,714
Anstataŭe, ĝi estis mirinda,

614
00:31:53,715 --> 00:31:57,215
kaj mi firme volis kompreni,
kiel ili povis fari tion.

615
00:31:59,115 --> 00:32:02,849
Por ke Linukso kresku ekster la mondo
de komputila programisto,

616
00:32:02,850 --> 00:32:06,715
ĝi bezonis uzon, aplikaĵon,
kiu farus ĝin havenda teknologio.

617
00:32:07,216 --> 00:32:08,514
Tiu sojlo estis trapasita

618
00:32:08,515 --> 00:32:12,516
per evoluo de programo
kiu ebligis kompleksajn retejojn.

619
00:32:12,815 --> 00:32:15,416
Tiu programo estas la ret-servilo Apache.

620
00:32:15,915 --> 00:32:19,417
La trafa aplikaĵo de Linukso sendube
estis la ret-servilo Apache.

621
00:32:19,816 --> 00:32:21,716
Se vi rigardas al la historio de Linukso,

622
00:32:21,717 --> 00:32:26,250
la adopta kurbo de Linukso
kaj la adopta kurbo de interreto

623
00:32:26,251 --> 00:32:27,716
ĝuste sekvas unu la alian.

624
00:32:27,717 --> 00:32:32,051
La 1993an, kiam projekto
de ret-servilo Apache vere startis,

625
00:32:32,052 --> 00:32:36,316
komenciĝis eksplodo de popularaj
provizantoj de retservoj,

626
00:32:36,317 --> 00:32:40,152
kiam la interreto unuan fojon
fariĝis amas-merkata komercaĵo.

627
00:32:40,153 --> 00:32:42,551
Kaj la ideo de retbazita elektronika komerco

628
00:32:42,552 --> 00:32:45,118
kaj amaskomunikado ebliĝis.

629
00:32:45,517 --> 00:32:48,751
Mi pensas, ke ĝi estis unu el la unuaj aplikaĵoj,
kiuj instigis homojn pripensi

630
00:32:48,752 --> 00:32:50,616
"Bone, se mi instalus Linukson,

631
00:32:50,617 --> 00:32:53,818
mi ricevus ian palpeblan profiton
de tio, ĉu ne?"

632
00:32:54,119 --> 00:32:57,453
Mi volas diri, estas klare, ke multis
interesaj aplikaĵoj ĉe Linukso

633
00:32:57,454 --> 00:32:59,353
en la tempo, kiu eble estis
du aŭ tri jarojn antaŭe,

634
00:32:59,354 --> 00:33:01,253
kiam la radika afero efektive ekis,

635
00:33:01,254 --> 00:33:03,917
sed ne estis instigo, nu,

636
00:33:03,918 --> 00:33:06,052
oni preskaŭ povas diri, komerca kazo

637
00:33:06,053 --> 00:33:08,117
por iu uzi Linukson anstataŭ "NT"

638
00:33:08,118 --> 00:33:11,453
ĝis, mi pensas, Apache kaj
multe de aliaj kunuzebloj,

639
00:33:11,454 --> 00:33:12,919
pliriĉigis la programon Apache.

640
00:33:12,920 --> 00:33:16,120
Mi volas diri,
kiam vi volas konstrui servilaron.

641
00:33:16,419 --> 00:33:18,254
Estis multe pli kost-efike

642
00:33:18,255 --> 00:33:18,819
kost-efike

643
00:33:18,820 --> 00:33:23,753
veraj dolaraj ŝparoj, konstrui ĝin sur Linukso
kaj Apache, ol konstrui sur IIS kaj NT,

644
00:33:23,754 --> 00:33:26,155
eĉ se tio signifis,
ke vi devas elspezi iom pli da mono

645
00:33:26,156 --> 00:33:27,754
por trejni vian personaron uzi tion aŭ

646
00:33:27,755 --> 00:33:29,172
trovi homojn kiuj estas spertaj

647
00:33:29,173 --> 00:33:30,520
Sed la bona novaĵo estis ke

648
00:33:30,521 --> 00:33:32,254
tiu scio ne estis tre multekosta,

649
00:33:32,255 --> 00:33:33,919
ĉar estis tiuj kolegiaj studentoj

650
00:33:33,920 --> 00:33:37,355
kiuj uzis Linukson dum longa tempo
kaj konas ĝin bone.

651
00:33:37,356 --> 00:33:40,520
Se vi rigardos al tendenco en retserviloj,

652
00:33:40,521 --> 00:33:44,255
Apache stabile gajnis
merkatan porcion ĉiam pli.

653
00:33:44,256 --> 00:33:46,721
Nun estas io ĉirkaŭ 66%.

654
00:33:46,722 --> 00:33:50,555
Ĝi firme venkis ĉiujn el la konkurencantoj
kun fermita fontkodo.

655
00:33:50,556 --> 00:33:54,355
Estis pro tio, ke ĝi estas pli fidinda,
pli fleksebla, pli etendebla.

656
00:33:54,356 --> 00:33:57,821
Ĝi faras ĉion,
kion retejo-mastroj fakte bezonas,

657
00:33:57,822 --> 00:34:00,621
kaj la kombino de Apache kaj Linukso

658
00:34:00,622 --> 00:34:03,123
eniĝis al tre multaj komercaj oficejoj.

659
00:34:03,822 --> 00:34:08,457
Esence, Apache fariĝis la aplikaĵo,
kiu motivis liveristoj de provizantoj de retservoj

660
00:34:08,458 --> 00:34:12,623
kaj ret-komercaj firmaoj elekti Linukson
anstataŭ Vindozo de Microsoft.

661
00:34:13,623 --> 00:34:17,007
Verŝajne ĝi ruliĝas plej bone
sur Linukso kaj sur FreeBSD.

662
00:34:17,008 --> 00:34:20,323
Kaj la kialo estas ke komunumoj
ĉirkaŭ tiuj operaciumoj

663
00:34:20,324 --> 00:34:24,758
ankaŭ estas la komunumoj,
kiu kontribuas plej reen al Apache, ĉu ne?

664
00:34:24,759 --> 00:34:28,758
Kaj ankaŭ estis operaciumoj,
kiujn provizantoj de retservoj

665
00:34:28,759 --> 00:34:30,723
ankaŭ komencis uzi multe,

666
00:34:31,124 --> 00:34:34,059
Kaj provizantoj de retservoj
vere ŝatis la HTTP-servilon Apache,

667
00:34:34,060 --> 00:34:35,423
ĉar ĝi ebligis ilin fari

668
00:34:35,424 --> 00:34:38,723
multe da diversaj aferoj,
kiujn iuj el komercaj retserviloj ne faris.

669
00:34:38,724 --> 00:34:42,823
Ekzemple kiel kapablo servi
pli ol unu retejon ĉe unu maŝino, kio klare...

670
00:34:42,824 --> 00:34:44,758
Se vi estus ISP kaj havus 40.000 uzantojn

671
00:34:44,759 --> 00:34:46,658
ĉiu de kiuj volus sian propran retpaĝon,

672
00:34:46,659 --> 00:34:48,425
tio estus ege grava por vi.

673
00:34:49,526 --> 00:34:51,859
Unu el la decidaj faktoroj
en la kresko de Linukso estis

674
00:34:51,860 --> 00:34:54,660
kreado de firmaoj specialiĝantaj en distribuado

675
00:34:54,661 --> 00:34:56,924
kaj subteno de operaciumo mem.

676
00:34:56,925 --> 00:35:00,359
Inter tiuj firmaoj, Red Hat Software
estas la plej konata.

677
00:35:00,360 --> 00:35:03,760
Red Hat komenciĝis
kiel produkto de Marc Ewing

678
00:35:03,761 --> 00:35:05,324
dum li laboris ĉe IBM.

679
00:35:05,325 --> 00:35:07,360
Li deziris iom pli bonan distribuaĵon de Linukso,

680
00:35:07,361 --> 00:35:08,726
li komencis ludeti,

681
00:35:08,727 --> 00:35:12,927
trovis ke li he, li pasis pli da tempo
subtenante lian distribuaĵon de Linukso

682
00:35:12,962 --> 00:35:15,926
ol dum laboro je sia nova projekto.

683
00:35:15,927 --> 00:35:19,660
Do li iel komencis la distribuaĵon mem.

684
00:35:19,661 --> 00:35:21,226
Li renkontiĝis kun Bob Young,

685
00:35:21,227 --> 00:35:24,162
kiu tiutempe administris
firmaon nomata "ACC Librovendejo"

686
00:35:24,163 --> 00:35:27,562
kiu estis poŝt-menda katalogo de "PC Unikso"

687
00:35:27,563 --> 00:35:29,462
Kaj Bob iel sciis, ke li volis ion,

688
00:35:29,463 --> 00:35:31,527
nu, pli propran por merkato,

689
00:35:31,528 --> 00:35:33,926
anstataŭ revendi produktojn de aliaj.

690
00:35:33,927 --> 00:35:36,211
Kaj li estis sufiĉe kapabla
en merkatado, kaj...

691
00:35:36,212 --> 00:35:38,427
Mark sciis ke li bezonis
iom da merkatiga helpo,

692
00:35:38,428 --> 00:35:41,427
ĉar li bonege sciis teknikajn aferojn,
do ili iel kuniĝis.

693
00:35:41,428 --> 00:35:45,763
Mi komencis labori kun Red Hat en Majo de 1995,
tuj post diplomiĝi ĉe Universitato de Norda Karolino,

694
00:35:45,764 --> 00:35:50,929
kune kun Eric Troan, kiu, kun mi,
konsistigis dungitojn numero 4 kaj numero 5.

695
00:35:51,628 --> 00:35:55,828
Ni fakte venadis al laborejo ĉe apartamento,
en kiu Mark Ewing loĝis.

696
00:35:56,930 --> 00:36:00,863
Ni ekhavis ĝin kiel oficejon de programa teamo
de Red Hat software

697
00:36:00,864 --> 00:36:04,929
kaj tiele restis ĝis ĉirkaŭ novembro
de la 1995a, kiam...

698
00:36:04,964 --> 00:36:07,564
necesejo, kiu estis en apartamento, iel eksplodis,

699
00:36:07,565 --> 00:36:09,831
inundis nian malsupran najbarejon,

700
00:36:09,832 --> 00:36:12,028
kaj ŝi iom maltrankviliĝis kaj

701
00:36:12,029 --> 00:36:14,264
administrantoj de apartamento eksciis
ke ni fakte kondukis komercon tie

702
00:36:14,265 --> 00:36:16,032
anstataŭ efektive loĝi.

703
00:36:16,033 --> 00:36:17,730
Do ili decidis forpeli nin.

704
00:36:17,731 --> 00:36:19,965
Do tiumomente, ni havis
ĉirkaŭ unu semajnon por trovi

705
00:36:19,966 --> 00:36:22,264
nian unuan oficejon, kiun ni sukcese trovis,

706
00:36:22,265 --> 00:36:24,430
kaj haste translokiĝis.

707
00:36:34,731 --> 00:36:39,765
Ni denove komencis iri
al vetkapitalistaj firmaoj en la 95a,

708
00:36:39,766 --> 00:36:42,666
demandante, rakontante, ke io okazas ĉi tie.

709
00:36:42,667 --> 00:36:44,730
Estas granda komerca ŝanco

710
00:36:44,731 --> 00:36:48,931
krei sekvan "Sun" por malfermita kodo.

711
00:36:48,932 --> 00:36:52,166
Nu, vetkapitalistoj rigardis al ĉi tio kaj diris:

712
00:36:52,167 --> 00:36:54,632
"He, vi vendas sistemojn

713
00:36:54,633 --> 00:36:56,966
kun senpaga programaro. Tio iel timigas.

714
00:36:56,967 --> 00:36:59,231
Ni ne certas, ke ni volas enmeti monon.

715
00:36:59,232 --> 00:37:02,667
Kaj interalie,
ni financis aliajn sistemajn firmaojn,

716
00:37:02,668 --> 00:37:05,733
kaj tio ne sukcesis fakte. Ni timas."

717
00:37:07,734 --> 00:37:10,868
Mi venis al Usono ĉirkaŭ 3 jarojn antaŭe,

718
00:37:10,869 --> 00:37:13,334
fakte pro tio, ke mi pasigis

719
00:37:14,434 --> 00:37:17,433
ĉirkaŭ 6 aŭ 7 jarojn
ĉe universitato de Helsinki

720
00:37:17,434 --> 00:37:21,768
kaj decidis, ke venis tempo vidi
realan mondon anstataŭ nur universtata vivo.

721
00:37:21,769 --> 00:37:26,935
Aparte en ĉi tiu tereno
multe da interesa laboro okazis.

722
00:37:28,234 --> 00:37:30,033
Do mi simple decidis, ke

723
00:37:30,034 --> 00:37:34,234
mi provu translokiĝi trans mondduono,

724
00:37:34,535 --> 00:37:36,169
kaj provu ĉi tion.

725
00:37:36,170 --> 00:37:37,735
Kaj tio bone sukcesis.

726
00:37:37,736 --> 00:37:40,836
[Ĉu vi pensas ĉi tion
provizora aŭ longedaŭra?]

727
00:37:41,136 --> 00:37:43,735
Nu, unue ni pensis tion provizora.

728
00:37:43,736 --> 00:37:47,935
Kaj mi pensas, ke tio certe
ŝajnas fariĝi longdaŭra.

729
00:37:48,036 --> 00:37:51,569
Nia malplej aĝa filino estas
ambaŭ usona kaj finna ŝtatano,

730
00:37:51,570 --> 00:37:53,236
ĉar ŝi naskiĝis ĉi tie.

731
00:37:53,636 --> 00:37:57,837
Kaj la plej aĝa parolas ambaŭ
la svedan kaj la anglan, do...

732
00:38:21,838 --> 00:38:25,937
Mi direktis la sekvan eventon.

733
00:38:25,938 --> 00:38:28,772
Mi skribis artikolon, nome
"La Katedralo kaj la Bazaro",

734
00:38:28,773 --> 00:38:32,473
kiu estis miaj observoj,
mia antropologia analizo

735
00:38:32,474 --> 00:38:34,737
de kialoj pro kiuj malfermita kodo efikas.

736
00:38:34,738 --> 00:38:40,072
Tiam ni ne nomis ĝin tiel. Ni ankoraŭ
uzis terminon "libera programaro" plejparte.

737
00:38:40,073 --> 00:38:42,773
Do ĝi estis mia observo de tio,
kio efikigas liberan programaron

738
00:38:42,774 --> 00:38:47,239
kaj kial ni povis produkti
ege altkvalitan programaron

739
00:38:47,540 --> 00:38:51,740
spite konstante rompi modelajn regulojn
de program-inĝenierado.

740
00:38:52,439 --> 00:38:55,174
En tiu artikolo, mi determinis kontraston

741
00:38:55,175 --> 00:38:57,338
inter du stiloj de programado,

742
00:38:57,339 --> 00:38:59,039
du kontraŭstaraj stiloj de evoluigado.

743
00:38:59,040 --> 00:39:04,674
La unuan, kiu estas la tradicia
malfermita stilo de evoluigado,

744
00:39:04,675 --> 00:39:07,140
kion mi nomis la "katedrala" stilo.

745
00:39:07,141 --> 00:39:10,440
Laŭ tiu, vi havas firman specifon de celoj.

746
00:39:10,441 --> 00:39:15,940
Malgrandaj projektaj grupoj estas administrantaj
laŭ sufiĉe hierarkia aŭtoritateca maniero.

747
00:39:16,940 --> 00:39:19,642
Kaj intervaloj inter eldonoj estas longaj.

748
00:39:20,242 --> 00:39:24,526
Aliflanke, tio, kion mi identigis
okazanta en la mondo de Linukso,

749
00:39:24,527 --> 00:39:28,942
estas multe pli egalrajte decentrigita,
merkata aŭ bazareca stilo,

750
00:39:29,141 --> 00:39:30,741
kiu havas tre mallongajn
intervalojn inter eldonoj

751
00:39:30,742 --> 00:39:35,777
kaj konstantan petadon de reagoj de homoj,
kiu formale eksteras la projekton.

752
00:39:35,778 --> 00:39:39,942
Tre intensa revua procedo.

753
00:39:40,043 --> 00:39:43,426
Kaj mirega afero estis,
ke ju pli mi rigardis tion,

754
00:39:43,427 --> 00:39:46,942
des pli ŝajnis, ke cedo de ĉiuj
supozataj avantaĝoj

755
00:39:47,543 --> 00:39:49,641
de tradicia fermita program-evoluigo,

756
00:39:49,642 --> 00:39:53,677
por akiri tiun unusolan avantaĝon
de amasa sendependa revuado,

757
00:39:53,678 --> 00:39:57,844
fakte ŝajnis venki,
fakte ŝajnis konduki al bona rezulto.

758
00:40:01,143 --> 00:40:03,042
Netscape estas grava, ĉar

759
00:40:03,043 --> 00:40:07,979
ili estis la unua granda firmao,
kiu partoprenis en malfermita fontkodo.

760
00:40:07,980 --> 00:40:09,744
Cygnus liveris subtenon,

761
00:40:09,745 --> 00:40:12,343
sed ne estis vere multe da komerco.

762
00:40:12,344 --> 00:40:16,179
Kaj Netscape iris al malfermita fontkodo
esence por batali kontraŭ Microsoft,

763
00:40:16,180 --> 00:40:19,944
kiu disdonis la retumilon Internet Explorer,

764
00:40:19,945 --> 00:40:24,145
sed ne permesis al iu ajn havi la fontkodon,
ne permesis al firmaoj kunlabori.

765
00:40:24,945 --> 00:40:26,644
Laborante kiel unu el vendistoj, mi iom,

766
00:40:26,645 --> 00:40:29,044
mi bone ekkomprenis kial homoj
aĉetis nian programaron

767
00:40:29,045 --> 00:40:33,245
kaj kio necesis por fari nian programaron sukcesa
en la merkato kontraŭ konkurencaj produktoj.

768
00:40:34,446 --> 00:40:35,745
Tamen, estis problemo,

769
00:40:35,746 --> 00:40:39,280
ni vidis, ke kun paso de tempo

770
00:40:39,281 --> 00:40:42,746
kontraŭ nia programaro, he,

771
00:40:42,747 --> 00:40:46,580
konkurencis programaro de aliaj homoj,
speciale tio de Microsoft

772
00:40:46,581 --> 00:40:50,380
kaj dum tempo pasis, la prezo
de nia programaro devis malaltiĝi

773
00:40:50,381 --> 00:40:52,480
ĉar aliaj homoj disdonis ilian programaron

774
00:40:52,481 --> 00:40:55,445
senpage aŭ malmultekoste.

775
00:40:55,446 --> 00:40:57,645
La vera problemo estis, ke ili timis, ke

776
00:40:57,646 --> 00:41:01,182
Microsoft atingus monopolan fermilon
en merkato de retumiloj

777
00:41:01,183 --> 00:41:04,981
kaj ili poste uzus
tian monopolan ŝlosigon por

778
00:41:04,982 --> 00:41:06,547
perversigi, fakte,

779
00:41:06,548 --> 00:41:10,547
la HTTP- kaj HTML-normojn,
de kiuj la reto dependas.

780
00:41:10,548 --> 00:41:14,547
Kaj post ili ŝanĝis tiujn normojn
en meĥanismon de vendisto-dependiĝo,

781
00:41:14,548 --> 00:41:18,749
ili povis uzi tiun regon por elpeli la entreprenon
Netscape el la servila merkato,

782
00:41:18,949 --> 00:41:21,282
kie ĝi fakte perlaboris sian monon.

783
00:41:21,283 --> 00:41:24,348
Mi zorgis, ke post kelka tempo,

784
00:41:25,649 --> 00:41:27,948
komerco de Netscape endanĝeriĝos

785
00:41:27,949 --> 00:41:31,784
pro fakto ke ni ne havis sufiĉe da homoj
por fari ĉion, kion ni bezonis fari kiel firmao

786
00:41:31,785 --> 00:41:35,849
por ke nia programaro
restu vivkapabla en merkato.

787
00:41:36,150 --> 00:41:40,083
Publikigo fare de Netscape
okazis frue en la 1998a.

788
00:41:40,084 --> 00:41:44,149
Kaj, oni diris al mi poste,
mi tute ne sciis tiutempe,

789
00:41:44,949 --> 00:41:47,249
ke tio okazis rekte rezulte de

790
00:41:47,250 --> 00:41:50,250
tio, ke trafaj homoj legis la artikolon
"La katedralo kaj la bazaro".

791
00:41:50,551 --> 00:41:54,249
"La katedralo kaj la bazaro",
artikolo de Eric Raymond,

792
00:41:54,250 --> 00:42:00,051
havis gravan efikon sur decidon
de Netscape publikigi fontkodon.

793
00:42:00,551 --> 00:42:02,750
Tio frapegis min.

794
00:42:02,751 --> 00:42:04,950
Mi ne estis vere preta al penso,

795
00:42:04,951 --> 00:42:07,352
ke mi ŝanĝas la mondon, eĉ se hazarde.

796
00:42:07,852 --> 00:42:12,052
Tamen, li neniel estis unusola influo
je tiu decido.

797
00:42:12,152 --> 00:42:14,136
Ho, kaj ne estis eĉ nepre la plej grava,

798
00:42:14,137 --> 00:42:16,086
kiam ĉio jam estas dirita kaj farita.

799
00:42:16,087 --> 00:42:18,251
Mi diris, Netscape...

800
00:42:18,252 --> 00:42:22,453
Netscape jam parolis pri publikigo
de fontkodo dum kelka tempo

801
00:42:22,952 --> 00:42:25,052
antaŭ iu ajn aŭdis
pri la artikolo de Eric.

802
00:42:25,253 --> 00:42:27,252
Linuksa Kunveno frue en 1997

803
00:42:27,253 --> 00:42:30,452
estis la unua loko kie
mi prezentis la artikolon.

804
00:42:30,553 --> 00:42:34,753
Kaj Tim O'Reilly aŭdis tion.

805
00:42:35,052 --> 00:42:37,952
Kaj li pensis ke tio estis sufiĉe interesa

806
00:42:37,953 --> 00:42:41,988
kaj li petis min prezenti ĝin
ĉe sia unua PERL-kunveno, kiu estis...

807
00:42:41,989 --> 00:42:44,753
poste en la sama jaro, aŭtune de '97.

808
00:42:45,254 --> 00:42:47,487
Kaj evidente okazis, oni poste diris al mi,

809
00:42:47,488 --> 00:42:49,853
eĉ se mi tute ne sciis pri okazo tiutempe,

810
00:42:50,054 --> 00:42:55,138
ke iuj homoj de Netscape fakte
aŭdis artikolon ĉe la PERL-kunveno

811
00:42:55,139 --> 00:43:00,254
kaj kunprenis tiujn ideojn reen
al Netscape kaj ili iel ekbrulis tie.

812
00:43:00,255 --> 00:43:04,354
La rolo de mia artikolo estis esence
pruvi la kazon interne ĉe Netscape, he

813
00:43:04,355 --> 00:43:08,520
pruvi komerce, pro kio Netscape
devas liberigi sian fontkodon.

814
00:43:08,555 --> 00:43:12,355
La artikolo nomiĝis "Fontkodo de Netscape
kiel produktaĵo de Netscape"

815
00:43:12,856 --> 00:43:17,056
he, stranga titolo,
esence la titolo signifis, ke,

816
00:43:17,455 --> 00:43:18,755
laŭ mia opinio, ni devis

817
00:43:18,756 --> 00:43:22,589
pensi pri fontkodo ne kiel io,
kion oni uzas por kreado de produktoj,

818
00:43:22,590 --> 00:43:24,956
sed kiel produkto kun sia propra rajto,

819
00:43:25,156 --> 00:43:28,056
io, kion klientoj povus uzi, aliaj povus uzi.

820
00:43:28,356 --> 00:43:31,240
Poste mi rigardis,
kiaj komerc-modeloj povus,

821
00:43:31,241 --> 00:43:34,091
se ni publikigus fontkodon de niaj produktoj.

822
00:43:34,092 --> 00:43:35,755
Kiajn permesilojn ni donu?

823
00:43:35,756 --> 00:43:39,956
Kiel ni vendos produktoj en ĉi tiu medio?

824
00:43:41,056 --> 00:43:44,291
Poste mi rigardis al konkurantoj,
aparte al Microsoft.

825
00:43:44,292 --> 00:43:46,857
Kion ili verŝajne farus
se ni publikigus fontkodon?

826
00:43:46,858 --> 00:43:49,457
Ĉu estis iu vojo por ili
uzi nian fontkodon kontraŭ ni?

827
00:43:49,458 --> 00:43:53,657
Mi uzis la artikolon de Eric kiel ekzemplon
kiel disa programado povus funkcii,

828
00:43:54,257 --> 00:43:58,092
kiel firmao povus evoluigi programaron
ne nur uzante sian propran laborforton,

829
00:43:58,093 --> 00:44:01,058
sed ankaŭ kunlaborante
kun homoj en la Interreto.

830
00:44:01,958 --> 00:44:05,758
Kaj tial mi enmetis referencon
al la artikolo de Eric en mian artikolon.

831
00:44:05,859 --> 00:44:07,358
Post mia artikolo disvastiĝis,

832
00:44:07,359 --> 00:44:09,757
homoj kiu legis mian artikolon sufiĉe nature

833
00:44:09,758 --> 00:44:12,792
trovis la referencon al la artikolo
de Eric kaj legis ankaŭ tion.

834
00:44:12,793 --> 00:44:15,559
[Kaj kiu partoprenis en efektivigo
de tio ĉe Netscape?]

835
00:44:16,359 --> 00:44:19,960
En la unua vico la persono,
kiu efektive decidis estis Jim Barksdale.

836
00:44:20,560 --> 00:44:22,659
Kaj poste tio evidentiĝis grava.

837
00:44:22,660 --> 00:44:25,459
Tiu granda venko de ni, la granda atingo,

838
00:44:25,460 --> 00:44:29,093
kiu donis al ni popularan videblecon
kaj kredeblecon ĉe investantoj,

839
00:44:29,094 --> 00:44:33,158
venis ne pro demalsupra evangeliismo
de grupeto de inĝenieroj,

840
00:44:33,159 --> 00:44:36,259
sed ĉar unu strategiulo supre

841
00:44:36,260 --> 00:44:38,559
vidis eventualan potencon de tiu metodo kaj

842
00:44:38,560 --> 00:44:41,660
poste simple altrudis
tiun vizion al ĉiuj sub si.

843
00:44:42,560 --> 00:44:45,794
Kiam mi finis la artikolon,
unue mi donis kopion al Mark Andreessen,

844
00:44:45,795 --> 00:44:49,794
kiu estis kunfondinto
de Netscape kaj tiutempe

845
00:44:49,795 --> 00:44:51,560
en la estraro de Netscape.

846
00:44:51,561 --> 00:44:55,661
Poste Mark donis kopiojn de la artikolo
al kelkaj aliaj homoj en la estraro de Netscape

847
00:44:55,662 --> 00:44:57,761
inkluzive Jim Barksdale.

848
00:44:57,762 --> 00:45:00,896
Mi ne certas pri kiam
Jim kaj aliaj supraj estroj

849
00:45:00,897 --> 00:45:03,161
efektive faris decidon,

850
00:45:03,662 --> 00:45:06,060
Mi kredas, ke tio estis
iam komence de januaro.

851
00:45:06,061 --> 00:45:10,763
Netscape fakte anoncis, ke ĝi
publikigos fontkodon la 22-an de januaro,

852
00:45:11,063 --> 00:45:14,762
samtempe kiam ĝi intencis
disdoni Communicator senpage.

853
00:45:14,963 --> 00:45:17,696
Kiam Netscape decidis publikigi la fontkodon,

854
00:45:17,697 --> 00:45:20,062
homoj iel vekiĝis, kaj diris:

855
00:45:20,063 --> 00:45:23,596
"He, eble estas io pri tiu ideo
de malfermi fontkodon

856
00:45:23,597 --> 00:45:27,264
kaj programadi kun homoj
ekster via firmao."

857
00:45:28,064 --> 00:45:32,897
Do la decido de Netscape altiris multe da publika
atento al la ideo de Libera Programaro,

858
00:45:32,898 --> 00:45:35,163
kio fariĝis konata kiel Malfermita Fontkodo,

859
00:45:35,164 --> 00:45:37,663
kaj altiris multe da atento
al la operaciumo Linukso,

860
00:45:37,664 --> 00:45:41,864
kiu tiutempe estis unu el la plej elstaraj
ekzemploj de malfermitkoda programaro.

861
00:45:47,164 --> 00:45:50,498
Ĉi tie estas nia unua oficejo.
Mountain View, Kalifornio.

862
00:45:50,499 --> 00:45:52,899
Ni translokiĝis ĉi tien frue en la 1995a.

863
00:45:52,900 --> 00:45:54,764
Estas 372 kvadrataj metroj.

864
00:45:54,765 --> 00:46:01,400
Estis nekredebla salto de fido por ni
transloki nian firmaon en nian propran oficejon.

865
00:46:01,401 --> 00:46:04,365
Sed vere grava afero pri ĉi tiu loko

866
00:46:04,366 --> 00:46:07,999
estas tio, ke ĝuste en ĉi tiu oficejo
la nocio de "Malfermita Fontkodo" estis elpensita.

867
00:46:08,000 --> 00:46:12,866
Se vi eniras estran oficejon
kaj diras "Libera Programaro",

868
00:46:12,965 --> 00:46:16,766
bone, se vi bonŝancas, la respondo,
kiun vi ricevas, estos simila al:

869
00:46:16,767 --> 00:46:23,300
"hmm, hmm, libera programaro,
ĝi devas esti malmultekosta, malŝata, malutila."

870
00:46:23,301 --> 00:46:27,466
He, kaj se vi ne estas bonŝanca,
ĝi estos asociita kun

871
00:46:28,667 --> 00:46:32,866
kun totala atako kontraŭ rajtoj de intelekta propraĵo
fare de Fondaĵo por Libera Programaro,

872
00:46:33,067 --> 00:46:35,666
kiu, spite viaj opinioj pri etiko,

873
00:46:35,667 --> 00:46:39,867
estas malbona merkatigo, ne estas io,
kion komercoj volus aŭdi.

874
00:46:40,168 --> 00:46:42,602
Do Eric Raymond sciis, ke estas problemo.

875
00:46:42,603 --> 00:46:44,766
Ni nomis ĝin "libera programaro",

876
00:46:44,767 --> 00:46:48,967
sed homoj prenis la terminon "libera" (free),
kaj ligis tion kun "senpaga" (free of charge),

877
00:46:49,168 --> 00:46:51,902
ili pensis, ke ili ne povus
gajni monon aŭ vendi,

878
00:46:51,903 --> 00:46:53,768
kio ĝuste estas la malkorekta nocio.

879
00:46:53,769 --> 00:46:59,402
Ni volis komuniki la ideon, ke la programaro
estis malferma kaj ke la fontkodo estis havebla.

880
00:46:59,403 --> 00:47:01,668
Tre gravaj partoj.

881
00:47:01,669 --> 00:47:05,367
Ni aranĝis tiun kunvenon ĉe la oficejo de VA
en Mountain View, kie Eric,

882
00:47:05,368 --> 00:47:11,904
mi, kaj Christine Peterson de Foresight Institute
aliĝis al ni, kaj ankoraŭ kelkaj aliaj.

883
00:47:11,905 --> 00:47:14,969
Christine Peterson ĉeestis per telefono...

884
00:47:16,669 --> 00:47:20,470
Jon "Freneza hundo" Hall
ankaŭ ĉeestis per telefono...

885
00:47:21,070 --> 00:47:25,004
kaj plue ĉeestis Todd Anderson,
kiu poste laboris ĉe SuSE dum kelka tempo.

886
00:47:25,005 --> 00:47:28,004
Sam Ockman, kiu nun estras
"Penguin Computing", ĉeestis.

887
00:47:28,005 --> 00:47:31,370
Li estis laboranto ĉe VA tiutempe.

888
00:47:31,371 --> 00:47:34,269
Nu, ni elpensis la nocion de Malfermita Kodo,

889
00:47:34,270 --> 00:47:37,605
fakte, ni telefonis al Linus
kaj demandis lin ĉu li ŝatis tion.

890
00:47:37,606 --> 00:47:40,771
Li interesiĝis, li ŝatis tion.

891
00:47:40,772 --> 00:47:43,305
Fine ni inventis ion,
kio anstataŭis "Liberan Programaron".

892
00:47:43,306 --> 00:47:44,871
Tio estis la komenco de Malfermita Kodo.

893
00:47:44,872 --> 00:47:47,172
[Kiel vi elektis vortojn "malfermita kodo"?]

894
00:47:47,772 --> 00:47:51,971
Nu, mi pensas ke Christine Peterson
estis tiu, kiu fakte elpensis la ideon.

895
00:47:52,172 --> 00:47:59,007
Ni volis, denove, la ideon ke la fontkodo
estis publika kaj ĝi estis malfermita.

896
00:47:59,008 --> 00:48:00,573
Ne estis multe da elektoj.

897
00:48:02,473 --> 00:48:06,673
Bone, ĉar la tri unuaj adresatoj parolis
por la movado de malfermita kodo,

898
00:48:07,473 --> 00:48:11,007
Mi pensas ke mi devas paroli
pri la movado de libera programaro.

899
00:48:11,008 --> 00:48:14,508
La movado de malfermita kodo
fokusiĝas pri praktikaj avantaĝoj

900
00:48:14,509 --> 00:48:17,172
kiujn vi povas havigi
per komunumo de uzantoj

901
00:48:17,173 --> 00:48:21,272
kiuj povas kunlabori per interŝanĝo
kaj plibonigo de programaro.

902
00:48:21,273 --> 00:48:25,073
Mi plene konsentas kun asertoj,
kiujn ili faras pri tio.

903
00:48:25,074 --> 00:48:29,607
La kialo pro kiu mia opinio estas malsama,
dum mi apartenas al la movado de libera programaro

904
00:48:29,608 --> 00:48:31,673
anstataŭ la movado de malfermita kodo,

905
00:48:31,674 --> 00:48:34,673
estas tio, ke mi kredas
ke estas io pli grava.

906
00:48:34,674 --> 00:48:39,709
Ke libero de kunlaboro kun aliaj,
libero havi komunumon...

907
00:48:39,710 --> 00:48:41,873
estas grava por kvalito de nia vivo.

908
00:48:41,874 --> 00:48:45,973
Estas grava por havi bonan socion,
en kiu ni povas vivi.

909
00:48:45,974 --> 00:48:52,176
Kaj tio, en mia opinio, estas eĉ pli grava
ol havi potencan kaj fidindan programaron.

910
00:48:52,476 --> 00:48:56,675
Sed mi supozas, ke kelkaj en la tendaro
de libera programaro...

911
00:48:57,275 --> 00:49:00,876
iom timas komercigon.

912
00:49:02,676 --> 00:49:06,876
Kaj certe vi scias,
ke ribeluloj abomenas sukceson.

913
00:49:06,977 --> 00:49:10,211
Mi opinias, ke komercigo estas tre grava.

914
00:49:10,212 --> 00:49:13,376
Ni volas popularigi tiun ĉi programaron,

915
00:49:13,377 --> 00:49:18,777
kaj mi laboras kun Richard Stallman,
la papo de libera programaro,

916
00:49:20,076 --> 00:49:23,361
he, regule, kaj laŭ mia impreso,

917
00:49:23,362 --> 00:49:26,577
ni ne havas filozofiajn diferencojn.

918
00:49:26,578 --> 00:49:29,677
Mi kiel aŭtoro de difino
de la Malfermita Fontkodo kaj

919
00:49:29,678 --> 00:49:35,178
li estas iniciatinto de libera programaro
kiel io organizita,

920
00:49:36,477 --> 00:49:40,362
escepte pri unu afero: Richard opinias,
ke ĉiu programaro estu libera,

921
00:49:40,363 --> 00:49:44,213
kaj mi opinias, ke libera programaro
kaj nelibera programaro kunekzistu.

922
00:49:44,214 --> 00:49:46,079
Tio ĉi estas nia sola diferenco.

923
00:49:46,678 --> 00:49:49,478
He, ni frue decidis, kion ni bezonas:

924
00:49:49,479 --> 00:49:53,679
difinon, ni bezonis ian meta-permesilon
por difini la terminon "malfermita fonto".

925
00:49:54,479 --> 00:49:58,279
Kaj ni produktis dokumenton nomitan
"La Difino de Malfermita Fontkodo".

926
00:49:58,280 --> 00:50:03,680
Ĝi deriviĝas de la Direktoj de Libera Programaro
de Debian, origine verkitaj de Bruce Perens.

927
00:50:03,979 --> 00:50:07,278
Mi verkis la originan malneton,

928
00:50:07,279 --> 00:50:10,814
diskutis ĝin dum monato
kun la programistoj de Debian —

929
00:50:10,815 --> 00:50:13,479
Debian estas distribuo de Linukso —

930
00:50:13,480 --> 00:50:16,564
kaj adoptis ĝin kiel projektstrategion.

931
00:50:16,565 --> 00:50:19,780
Kaj Eric kaj mi decidis renomi tion,

932
00:50:20,380 --> 00:50:22,114
kion ni antaŭe verkis por Debian,

933
00:50:22,115 --> 00:50:23,779
la "Difino de Malfermita Fontkodo"

934
00:50:23,780 --> 00:50:26,281
kaj diri, ke Malfermita Fontkodo
estas programaro,

935
00:50:26,481 --> 00:50:28,981
kiu donas al vi aron de naŭ rajtoj,

936
00:50:28,982 --> 00:50:31,482
verkitaj en la Difino de Malfermita Fontkodo.

937
00:50:32,282 --> 00:50:35,115
La unua rajto estas Libera Pludistribuado.

938
00:50:35,116 --> 00:50:37,516
"Libera" ne signifas "senkosta".

939
00:50:37,517 --> 00:50:39,882
Ĝi signifas liberon.

940
00:50:40,482 --> 00:50:42,666
He, vi estu libera pludistribui

941
00:50:42,667 --> 00:50:44,859
vian programaron al iu ajn alia

942
00:50:44,860 --> 00:50:46,982
kaj senkosteco estas flanka afero.

943
00:50:46,983 --> 00:50:50,316
Vi rajtas postuli pagon
por distribuado aŭ ne.

944
00:50:50,317 --> 00:50:52,682
Ĝi devas veni kun fonta kodo,

945
00:50:52,783 --> 00:50:56,182
tiel ke eblas prozorgi programaron.

946
00:50:56,183 --> 00:50:59,083
Se iu transiras, ekzemple,
de PK al Mac-komputilo,

947
00:50:59,283 --> 00:51:02,318
li povas adapti la programaron.

948
00:51:02,319 --> 00:51:04,682
Derivaj verkoj devas ebli.

949
00:51:04,683 --> 00:51:07,418
Se iu devas plibonigi vian programon,

950
00:51:07,419 --> 00:51:11,835
li povu disdoni la rezulton.

951
00:51:11,836 --> 00:51:16,217
Estas provizo pri honesteco

952
00:51:16,218 --> 00:51:17,649
de la aŭtora fontkodo,

953
00:51:17,684 --> 00:51:22,619
kiu diras, ke aŭtoro iel povas
reteni sian honeston

954
00:51:22,620 --> 00:51:24,584
kaj se vi faras ŝanĝon,

955
00:51:24,785 --> 00:51:27,119
povas ke vi devas ŝanĝi
la nomon de programo

956
00:51:27,120 --> 00:51:29,784
aŭ demarki vian ŝanĝon tre klare

957
00:51:29,785 --> 00:51:33,419
por ke via ŝanĝo
ne speguliĝu sur la aŭtoron.

958
00:51:33,420 --> 00:51:37,085
Ne estas diskriminacio
kontraŭ homoj aŭ grupoj.

959
00:51:37,086 --> 00:51:39,086
La ekzemplo, kiun mi kutime uzas, estas:

960
00:51:39,585 --> 00:51:42,085
vi ne povas malpermesi al aborto-kliniko

961
00:51:42,086 --> 00:51:45,519
aŭ al kontraŭaborto-agitanto
uzon de programaro.

962
00:51:45,520 --> 00:51:49,085
Ne estas diskriminacio
kontraŭ terenoj de agado

963
00:51:49,286 --> 00:51:52,285
kaj tio signifas ke programaro
devas esti uzebla

964
00:51:52,287 --> 00:51:55,720
kaj en komerco, kaj en lernejo.

965
00:51:55,721 --> 00:51:59,185
Permesilo devas esti disdonebla.

966
00:51:59,186 --> 00:52:00,386
Alivorte,

967
00:52:00,387 --> 00:52:03,621
Necesas, ke mi povu doni
tiun permesilon al iu

968
00:52:03,622 --> 00:52:06,986
kaj tiu permesilo devas funkcii,

969
00:52:06,987 --> 00:52:10,271
se tiu persono donas ĝin
plue al tria persono.

970
00:52:10,272 --> 00:52:13,521
La permesilo ne povas esti
specifa al produkto.

971
00:52:13,522 --> 00:52:14,686
Alivorte,

972
00:52:14,687 --> 00:52:19,922
se mi distribuas mian programaron
por sistemo Red Hat,

973
00:52:19,923 --> 00:52:21,487
la permesilo ne povas diri

974
00:52:21,488 --> 00:52:25,222
ke vi ne distribuu tion
por SuSE- aŭ Debian-sistemo.

975
00:52:25,223 --> 00:52:28,688
La permesilo ne povas
infekti alian programaron.

976
00:52:28,689 --> 00:52:33,522
Do se mi distribuas tion sur KD
kune kun alia programo,

977
00:52:33,523 --> 00:52:38,322
ĝi ne povas postuli,
ke tiu alia programo estu libera.

978
00:52:38,323 --> 00:52:41,222
Alie vi ne povus distribui mian programaron.

979
00:52:41,223 --> 00:52:43,190
Kaj do, la sola alia parto de

980
00:52:43,191 --> 00:52:45,089
la Difino de Malfermita Fontkodo

981
00:52:45,090 --> 00:52:48,474
estas listo de permesiloj kiujn ni akceptis.

982
00:52:48,475 --> 00:52:51,716
Kaj tiuj, de kiuj ni komencis, estis la GPL

983
00:52:51,717 --> 00:52:54,889
kiu fakte estis la ekzemplo por multe de

984
00:52:54,890 --> 00:52:58,424
enhavo de difino de Malfermita Kodo,
kaj la BSD-permesilo,

985
00:52:58,425 --> 00:53:02,591
ĉar programaro por BSD-sistemo
antaŭis Linukson.

986
00:53:08,191 --> 00:53:12,024
Mi pensas, ke la sekva momento,
kiun mia fakte opiniis vere esenca,

987
00:53:12,025 --> 00:53:14,224
estis kiam vendistoj
de datumbazoj transĵetiĝis,

988
00:53:14,225 --> 00:53:16,225
kio okazis ĉirkaŭ tri monatojn pli frue

989
00:53:16,226 --> 00:53:17,290
ol mi atendis

990
00:53:17,291 --> 00:53:19,726
kaj fakte okazis
fine de julio - komence de aŭgusto

991
00:53:19,727 --> 00:53:23,892
sindevigoj fari transportojn, de Oracle kaj

992
00:53:23,992 --> 00:53:26,826
kaj Sybase kaj aliaj ŝlosilaj
datumbazaj vendistoj.

993
00:53:26,827 --> 00:53:28,126
[Kaj kial tio estis kritika?]

994
00:53:28,127 --> 00:53:30,191
Ĉar ni sciis ke por

995
00:53:30,192 --> 00:53:32,490
rakonto de aperta fontkodo esti kredebla

996
00:53:32,491 --> 00:53:35,192
kaj aparte por rakonto
de Linukso esti kredebla,

997
00:53:35,193 --> 00:53:38,227
ni bezonis atingi sindevigojn
de sendependaj program-vendistoj

998
00:53:38,228 --> 00:53:41,727
transporti siajn aplikaĵojn
al tiuj platformoj

999
00:53:41,728 --> 00:53:44,244
kaj mi fakte iel maltrankviliĝis.

1000
00:53:44,245 --> 00:53:46,692
Mi pensis, ke ni estis vundeblaj

1001
00:53:46,693 --> 00:53:50,127
inter la tempo kiam ni anoncis kampanjon
por la malfermita fontkodo

1002
00:53:50,128 --> 00:53:51,928
kaj kiam datumbaz-vendistoj transĵetiĝis,

1003
00:53:51,929 --> 00:53:54,493
tiam estis momento, kiam malamika ago

1004
00:53:54,494 --> 00:53:58,227
de Microsoft aŭ aliaj firmaoj
pri fermfonta programaro.

1005
00:53:58,228 --> 00:53:59,492
Tio estis momento, kiam

1006
00:53:59,493 --> 00:54:02,777
grava granda merkata ŝanĝo
povus dronigi nin,

1007
00:54:02,778 --> 00:54:05,993
sed post grandaj
datumbaz-vendistoj transjetiĝis,

1008
00:54:05,994 --> 00:54:08,528
kiu malfermis vojon por
aliaj sendependaj program-vendistoj,

1009
00:54:08,529 --> 00:54:10,429
kiu komencis la neĝbulo-efikon.

1010
00:54:10,430 --> 00:54:12,494
Ĉirkaŭ ĉiuj ses monatojn

1011
00:54:12,495 --> 00:54:14,178
mi revenadis al risk-kapitalistoj.

1012
00:54:14,179 --> 00:54:15,793
Mi montradis al ili novajn ciferojn

1013
00:54:15,794 --> 00:54:17,778
kun pli kaj pli homoj alprenantaj Linukson

1014
00:54:17,779 --> 00:54:19,571
kaj novaj homoj transportantaj, novaj uzantoj

1015
00:54:19,572 --> 00:54:21,329
kaj mi montradis al ili nian liston de klientoj

1016
00:54:21,330 --> 00:54:24,296
kaj nia listo iĝis multe pli impresa.

1017
00:54:24,297 --> 00:54:27,030
Estis, ke homoj kiel Cisco komencis aperi

1018
00:54:27,031 --> 00:54:29,597
homoj kiel, nu, tiaj interretaj firmaoj

1019
00:54:29,598 --> 00:54:32,129
komencis aperi en nia listo de klientoj

1020
00:54:32,130 --> 00:54:34,447
kaj fine la risk-kapitalistoj

1021
00:54:34,448 --> 00:54:36,695
nu, ili daŭre spektis tion.

1022
00:54:36,696 --> 00:54:39,230
Ili daŭre diris "ho, ni ne povas fari tion."

1023
00:54:39,231 --> 00:54:41,731
Finfine, Linus aperis sur kovrilo de Fortune.

1024
00:54:41,732 --> 00:54:43,996
Io okazis pri Malfermita Fontkodo.

1025
00:54:43,997 --> 00:54:48,197
Nu, tiam la risk-kapitalistoj ne povis ignori ĝin.

1026
00:54:48,397 --> 00:54:50,831
Ili simple laciĝis aŭdi pri Linukso ĉie

1027
00:54:50,832 --> 00:54:53,196
kaj ili laciĝis pro mi, kiu, nu vi scias,

1028
00:54:53,197 --> 00:54:56,631
montradis ĝin al ili ĉiu...
tiutempe estis preskaŭ ĉiusemajne.

1029
00:54:56,632 --> 00:54:59,232
Do ili decidis, ke estis tempo por investi,

1030
00:54:59,233 --> 00:55:00,996
ke io okazis.

1031
00:55:00,997 --> 00:55:04,532
Mi anoncis Malfermitan Fontkodon
al la mondo sur la Interreto.

1032
00:55:04,533 --> 00:55:07,999
Mi faris multe da frua...
administra laboro de

1033
00:55:08,000 --> 00:55:11,431
komenco de la Iniciato
pri Malfermita Fontkodo

1034
00:55:11,432 --> 00:55:13,196
kaj mi pensas ke ses monatojn poste

1035
00:55:13,197 --> 00:55:15,733
mi legis la vortojn "Malfermita Fontkodo"

1036
00:55:15,734 --> 00:55:18,200
en la novaĵoj ĉiatempe

1037
00:55:18,201 --> 00:55:20,597
kaj estis tute miregita.

1038
00:55:20,598 --> 00:55:21,798
Kaj unu jaron poste, mi kredas,

1039
00:55:21,799 --> 00:55:25,998
Microsoft parolis pri publikigo de iom da fontkodo

1040
00:55:26,899 --> 00:55:29,333
kaj iu el la gazetaro demandis al Steve Ballmer,

1041
00:55:29,334 --> 00:55:31,733
ĉu ili intencis fari sian fontkodon malfermita,

1042
00:55:31,734 --> 00:55:33,199
kaj Steve Ballmer diris:

1043
00:55:33,200 --> 00:55:37,400
"Nu, Malfermita Fontkodo signifas
pli ol nur publikigon de fontkodo"

1044
00:55:37,500 --> 00:55:40,098
Kaj mi komprenis, ke li legis mian artikolon

1045
00:55:40,099 --> 00:55:43,100
kaj komprenis ĝin kaj nun
li parolis al gazetaro pri tio.

1046
00:55:43,300 --> 00:55:45,984
Do se vi estus iel simpla homo ĉe la reto,

1047
00:55:45,985 --> 00:55:48,635
kiu tute ne faras tion kontraŭ salajro

1048
00:55:48,636 --> 00:55:50,702
kaj vi iel skribas manifeston

1049
00:55:50,703 --> 00:55:52,735
kaj ĝi disvastiĝas tra la mondo

1050
00:55:52,736 --> 00:55:53,700
kaj unu jaron poste

1051
00:55:53,701 --> 00:55:56,835
la vicprezidento de Microsoft parolas pri tio,

1052
00:55:56,836 --> 00:56:00,135
vi pensus, ke vi estas drog-ebria, ĉu ne?

1053
00:56:00,136 --> 00:56:02,001
Tamen fakte tio okazis.

1054
00:56:07,701 --> 00:56:11,901
La Lokaj Uzant-Grupoj inklinas
esti pli ol nur demando

1055
00:56:13,602 --> 00:56:15,902
pri konstruo de socia reto,

1056
00:56:16,901 --> 00:56:22,703
specife alkutimigo de homoj al problemoj,

1057
00:56:24,102 --> 00:56:28,401
ankaŭ simple agi kiel ia apoga reto

1058
00:56:28,402 --> 00:56:32,636
al tiuj, kiu ne povas, ekzemple,

1059
00:56:32,637 --> 00:56:36,020
pagi por komerca subtena reto.

1060
00:56:36,055 --> 00:56:39,403
Do unu ago en ĉi tiu tereno

1061
00:56:39,404 --> 00:56:41,602
ekzemple, estas ke ili faras ĉi tiuj...

1062
00:56:41,603 --> 00:56:43,403
mi pensas ke estas monate...

1063
00:56:43,404 --> 00:56:47,269
ili havas instal-festojn, kio signifas ke

1064
00:56:47,304 --> 00:56:51,802
tiuj malsukcesantaj pri instalo
de Linukso sur siaj maŝinoj

1065
00:56:51,803 --> 00:56:53,338
aŭ havantaj iun problemon, mi volas diri

1066
00:56:53,339 --> 00:56:54,704
povas ke ili instalis Linukson,

1067
00:56:54,705 --> 00:56:57,339
sed volas aranĝi reton laŭ specifa maniero,

1068
00:56:57,340 --> 00:56:59,439
ili fakte povas kunporti siajn maŝinojn

1069
00:56:59,440 --> 00:57:00,504
al tiu renkonto de uzant-grupo.

1070
00:57:00,505 --> 00:57:04,103
Kaj estas multe da volontuloj helpi,

1071
00:57:04,104 --> 00:57:08,305
kiu eble vidis la saman problemon antaŭe.

1072
00:57:17,106 --> 00:57:18,805
Nu, fakte ne ĉio bonas.

1073
00:57:18,806 --> 00:57:22,040
Mi mem provis ĝin antaŭe.
Mi havis problemojn.

1074
00:57:22,041 --> 00:57:24,440
Do mi venis al tiu instal-festo, kie

1075
00:57:24,441 --> 00:57:26,105
ĉiaj saĝuloj sufiĉegas.

1076
00:57:26,106 --> 00:57:30,040
Espereble mi havos pli bonan fortunon
kunportante ĝin.

1077
00:57:30,041 --> 00:57:32,841
Anstataŭ ol, he, sendi retpoŝton aŭ

1078
00:57:32,842 --> 00:57:34,706
skribi al novaĵogrupoj Interrete

1079
00:57:34,707 --> 00:57:37,205
kaj atendi respondojn dum kelkaj tagoj

1080
00:57:37,206 --> 00:57:40,240
estas facile veni ĉi tien kaj trovi aliajn,

1081
00:57:40,241 --> 00:57:41,441
kiu eble scias pri via problemo

1082
00:57:41,442 --> 00:57:43,305
kaj eble povas helpi vin.

1083
00:57:43,306 --> 00:57:44,991
Kaj espereble post kelkaj horoj

1084
00:57:44,992 --> 00:57:46,607
vi havos vian maŝinon instalita.

1085
00:57:46,608 --> 00:57:50,807
Komence mi volis instali ĝin
sur mia pli granda portebla komputilo,

1086
00:57:50,808 --> 00:57:52,506
do mi simple serĉis tra la reto

1087
00:57:52,507 --> 00:57:56,707
kaj trovis, kie estis helpemaj retejoj.

1088
00:57:57,108 --> 00:57:58,806
Kaj, he, mi estas ĉi tie hodiaŭ,

1089
00:57:58,807 --> 00:58:02,543
ĉar mi provas meti Linukson
en ĉi tiun etulon ĉi tie.

1090
00:58:02,544 --> 00:58:04,807
Nur Toshiba Libretto.

1091
00:58:04,808 --> 00:58:07,443
Tio ne estas plej facila afero en la mondo,

1092
00:58:07,444 --> 00:58:10,042
ĉar ĝi estas stranga aparato, do...

1093
00:58:10,043 --> 00:58:12,208
Ĉu estas seĝoj ĉirkaŭe?

1094
00:58:23,910 --> 00:58:25,744
Mi pensas ke tiu kazo de Departemento de Justeco

1095
00:58:25,745 --> 00:58:27,709
konigis homojn pri la fakto ke

1096
00:58:27,710 --> 00:58:31,243
vi devas almenaŭ serĉi
alternativojn al Microsoft.

1097
00:58:31,244 --> 00:58:34,808
Kaj eble Microsoft ne estas
la Usona Revo, finfine.

1098
00:58:34,809 --> 00:58:36,910
Kaj tiun specon de ŝanĝanta percepto

1099
00:58:38,011 --> 00:58:39,809
vi povas vidi tre klare,

1100
00:58:39,810 --> 00:58:44,010
ke oni pensis pri Microsoft kiel donitaĵo

1101
00:58:44,311 --> 00:58:46,745
kaj eble ili ankoraŭ aĉetas
Microsoft-aĵojn, sed almenaŭ

1102
00:58:46,746 --> 00:58:49,610
ili iel konas pli pri la problemo nun.

1103
00:58:49,611 --> 00:58:52,346
Microsoft fakte uzas Linukson kiel defendilon.

1104
00:58:52,347 --> 00:58:53,746
Ili uzis Linukson por argumenti,

1105
00:58:53,747 --> 00:58:55,813
ke ili ne havas monopolon,

1106
00:58:55,814 --> 00:58:57,797
ĉar Linukso esence povus

1107
00:58:57,798 --> 00:58:59,711
forpuŝi ilin de bona pozicio iam ajn.

1108
00:58:59,712 --> 00:59:02,545
Tio estis tre saĝa argumento,
tute verŝajna sed erariga,

1109
00:59:02,546 --> 00:59:04,310
ĉar ĝi neniel

1110
00:59:04,311 --> 00:59:06,510
respondis al kulpigo

1111
00:59:06,511 --> 00:59:08,111
koncernanta ilin antaŭe,

1112
00:59:08,112 --> 00:59:10,847
timigado kaj diversaj malkonkurencaj agoj.

1113
00:59:10,848 --> 00:59:12,412
Kaj ili kondutis tre ruze,

1114
00:59:12,413 --> 00:59:15,113
sed tiutempe la juĝisto ne kredis ilin.

1115
00:59:17,213 --> 00:59:19,846
Dum kutime ni en Linuksa
komunumo tre zorgas 

1116
00:59:19,847 --> 00:59:22,212
pri okazoj kiam Microsoft iĝas la ĝeno,

1117
00:59:22,213 --> 00:59:27,448
sed estis artikolo ĉe Slashdot
ĉirkaŭ decembron de la 98a,

1118
00:59:27,449 --> 00:59:33,212
en kiu ulo nomata Matt indikis,

1119
00:59:33,213 --> 00:59:36,212
ke sinjoro en Aŭstralio atingis repagon por

1120
00:59:36,213 --> 00:59:40,498
neuzita kopio de Vindozo,
kiu venis kun la komputilo.

1121
00:59:40,499 --> 00:59:44,714
Do li deklaris la 19an de januaro,
ĉu estis januaro?

1122
00:59:44,715 --> 00:59:47,149
Ho ne, estis februaro. Estis februaro.
Pardonu min, la 19a de februaro...

1123
00:59:47,150 --> 00:59:49,366
Li deklaris la 19an de februaro
la Tago de Vindozo-Repago.

1124
00:59:49,367 --> 00:59:51,549
Kaj li kuraĝigis ĉiujn iri
al produktantoj de komputiloj,

1125
00:59:51,550 --> 00:59:54,514
kaj redoni siajn neuzatajn kopiojn de Vindozo...

1126
00:59:54,515 --> 00:59:57,748
laŭ specifoj de Licenca Interkonsento
de Uzanto de Vindozo.

1127
00:59:57,749 --> 01:00:00,814
Estas grave memori,
ke permesilo mem diras ke

1128
01:00:00,815 --> 01:00:04,799
vi povas ricevi repagon
se vi ne uzas la programaron,

1129
01:00:04,800 --> 01:00:08,750
kaj produktantoj estas devigitaj repagi per leĝo...

1130
01:00:08,751 --> 01:00:10,715
aŭ kontrakto devigas tion.

1131
01:00:10,716 --> 01:00:13,750
Kaj ni trovis, ke se vi telefonas
al tiuj produktantoj, ili plejparte diris:

1132
01:00:13,751 --> 01:00:16,368
"Ĉesu ĝeni min, knabo" kaj malkonektis.

1133
01:00:16,369 --> 01:00:18,951
Ni vere ne volis iel malkaŝi nian lokon,

1134
01:00:18,952 --> 01:00:21,068
aŭ kie ni kunvenos, ĝis...

1135
01:00:21,069 --> 01:00:23,116
ĝis la lastaj sekundoj.

1136
01:00:23,117 --> 01:00:26,550
Ni faris, ke homoj kunvenis
en la loko, kie ni povis kontroli

1137
01:00:26,551 --> 01:00:28,216
en diversaj urboj ĉirkaŭe.

1138
01:00:28,217 --> 01:00:31,750
Do mi estis direktanto en San Jose,
kaj mi kredas ke vi, Nick, estis...

1139
01:00:31,751 --> 01:00:34,152
Mi estis... Rick Moen kaj mi faris
tion en San Francisco.

1140
01:00:34,153 --> 01:00:34,716
Ĝuste,

1141
01:00:34,717 --> 01:00:38,751
kaj do ni havis mapojn kaj
ni disdonis ilin al ĉiuj venontaj.

1142
01:00:38,752 --> 01:00:42,752
Nu, ni fakte renkontiĝis ĉe Denny's.
Tio estas tuj ekster...

1143
01:00:42,753 --> 01:00:44,317
la limo de urbo Foster,

1144
01:00:44,318 --> 01:00:47,752
kio ankaŭ signifis, ke ĉio estis ekster
la respondeco de urba polico de Foster,

1145
01:00:47,753 --> 01:00:51,352
kio signifis, ke iu ajn okazaĵo,
kiu okazus ĉe renkonta loko,

1146
01:00:51,353 --> 01:00:53,618
okazus sub respondeco de San Mateo,

1147
01:00:53,619 --> 01:00:57,203
kaj se ili dirus ke ni foriru, ni respondus:
"Bone, ni iru al urbo Foster. Ĝis. "

1148
01:00:57,204 --> 01:01:00,919
Tio estas ia maniero eviti policon,
simila al tio de "Dukes of Hazzard", do...

1149
01:01:02,219 --> 01:01:05,752
Nu fakte, origine ni marŝis
ĉe la kontraŭa flanko de ĉi tiu konstruo.

1150
01:01:05,753 --> 01:01:09,718
Ni marŝis ĉirkaŭ kaj ĝis la parkejo tie,

1151
01:01:09,719 --> 01:01:12,654
kaj ĝuste tie Microsoft ricevis
nin kun preparitaj

1152
01:01:12,655 --> 01:01:14,719
trinkaĵoj kaj granda signo, kiu diris:

1153
01:01:14,720 --> 01:01:17,119
"Microsoft bonvenigas
Komunumon de Malfermita Fontkodo"

1154
01:01:17,120 --> 01:01:21,319
kaj kameraoj de loka novaĵagentejo
filmis Eric Raymond kaj reprezentanton de Microsoft.

1155
01:01:22,219 --> 01:01:25,219
Laŭ Microsoft, ŝajne...

1156
01:01:25,220 --> 01:01:29,720
...tio ne estis problemo por Microsoft,
sed por produktantoj.

1157
01:01:29,721 --> 01:01:33,055
Do ni ĉiuj devis reveni al niaj fabrikantoj
de komputiloj kaj provi refoje

1158
01:01:33,056 --> 01:01:35,120
ricevi repagon de ili.

1159
01:01:35,121 --> 01:01:36,820
Ni respondis al ili, dirante

1160
01:01:36,821 --> 01:01:41,022
ke ni provis kaj tio ne eblis,
kaj ni bezonas ke Microsoft agu nun.

1161
01:01:41,122 --> 01:01:43,720
Kaj ili nur ripetis titolan linion
foje kaj refoje.

1162
01:01:43,721 --> 01:01:46,921
"Vi devas iri al fabrikantoj
kaj ricevi viajn repagojn tie. "

1163
01:01:47,222 --> 01:01:52,922
Ni estis ĉirkaŭ 150 homoj,
eble duono kun signoj kaj simile, do...

1164
01:01:53,222 --> 01:01:56,923
Nu, ni finfine venis ĝuste ĉi tiun korton.

1165
01:01:57,223 --> 01:02:00,722
Ni origine renkontis, kunvenis, ekstere,

1166
01:02:00,723 --> 01:02:05,757
diversaj homoj sendis grupojn, homoj de tendaro
de FreeBSD sendis kelkajn homojn.

1167
01:02:05,758 --> 01:02:09,923
Eric Raymond kaj Chris fine provis iri supren.

1168
01:02:10,023 --> 01:02:12,356
Ili blokis lifton por forigi nin.

1169
01:02:12,357 --> 01:02:13,522
[Kie estas la oficejo?]

1170
01:02:13,523 --> 01:02:15,924
La oficejo estas tuj ĉi
tie sur la 9a etaĝo.

1171
01:02:17,724 --> 01:02:20,024
Oni faris vere bonajn gazetajn artikolojn pri tio.

1172
01:02:20,059 --> 01:02:21,223
Kaj ni pensas, ke kiel rezulto

1173
01:02:21,224 --> 01:02:25,424
Toshiba ebligis aĉeton de porteblaj
komputiloj sen operaciumo.

1174
01:02:25,923 --> 01:02:27,822
Do, estis malgranda venko, sed...

1175
01:02:27,823 --> 01:02:31,923
Nu, eĉ nun, firmaoj kiel IBM kaj...

1176
01:02:31,924 --> 01:02:34,259
multe de aliaj fabrikantoj de komputiloj
nun ebligas al vi...

1177
01:02:34,260 --> 01:02:37,025
aĉeti maŝinojn, kiuj ne havas Vindozon.

1178
01:02:45,725 --> 01:02:48,309
Kiam mi estis infano kaj mi iris al lernejo,

1179
01:02:48,310 --> 01:02:50,602
instruistoj provis instrui nin kunhavigi.

1180
01:02:50,603 --> 01:02:52,825
Ili diris, ke se vi kunportas dolĉaĵon,

1181
01:02:52,826 --> 01:02:55,925
vi ne devas manĝi ĝin sole,
vi devas dividi ĝin kun aliaj geknaboj.

1182
01:02:55,926 --> 01:02:59,260
Sed nun la administracio diras...

1183
01:02:59,261 --> 01:03:01,461
ke instruistoj devas instrui
geknabojn diri "jes" al (mal)permesado.

1184
01:03:01,561 --> 01:03:04,526
Se vi kunprenas iun programaĵon
al lernejo: "Ho! Ne, kunhavigu tion...

1185
01:03:04,527 --> 01:03:08,727
...kunhavigo signifas ke vi estas pirato,
kunhavigo signifas, ke oni malliberigos vin."

1186
01:03:08,762 --> 01:03:12,927
Ne tiel socio devas funkcii.
Ni bezonas bonan volon,

1187
01:03:13,727 --> 01:03:17,927
bonvolon helpi al aliaj almenaŭ
kiam tio ne malfacilas,

1188
01:03:18,026 --> 01:03:20,411
ĉar tio estas la bazo de socio,

1189
01:03:20,412 --> 01:03:22,727
tio estas fundamenta rimedo,

1190
01:03:22,728 --> 01:03:26,662
Tio donas al ni socion anstataŭ ĝangalon
de hundo-manĝu-hundon.

1191
01:03:26,663 --> 01:03:27,827
[Do, kio pri homoj, kiuj diras, ke se

1192
01:03:27,828 --> 01:03:30,962
vi havas furiozan piratadon
kaj eliminas la profit-motivon kaj...

1193
01:03:30,963 --> 01:03:32,762
...kaj kreemajn verkojn,
programaron. Ĉu ne... ]

1194
01:03:32,763 --> 01:03:35,726
Nu, ili malpravis pri ambaŭ aferoj. Unue

1195
01:03:35,727 --> 01:03:39,727
oni profitas per programado
de libera programaro,

1196
01:03:39,728 --> 01:03:44,727
sed plue, la libereco por havi komunumon
estas pli grava.

1197
01:03:44,728 --> 01:03:48,563
[Tiuj kiu rigardas al, okaze rigardas al la malfermita
kodo kaj libera programaro, kaj pensas...

1198
01:03:48,564 --> 01:03:51,728
Ĉar onidire vi devas kunuzi kaj fari tion bonvole,

1199
01:03:51,729 --> 01:03:54,163
tio faros iun ŝajni komunisto,
ĉu ne. Kio estas via respondo?]

1200
01:03:54,164 --> 01:03:57,929
Tute sensencaĵo,
mi vere koleras, kiam oni faras tion.

1201
01:03:57,930 --> 01:04:02,930
Nu, antaŭe, en 1989,
efektive komunismo estus komplimento.

1202
01:04:02,965 --> 01:04:05,363
La vorto, kion oni uzis
tiutempe estis "freneza",

1203
01:04:05,364 --> 01:04:07,229
kaj mi volis ke ili uzu kapitalismon.

1204
01:04:07,230 --> 01:04:10,830
Komunismo estas ideologio,
kiu devigas homojn kunhavigi.

1205
01:04:10,831 --> 01:04:14,629
Se vi ne kunhavigas,
oni vin malliberigas aŭ murdas.

1206
01:04:14,630 --> 01:04:20,829
En 1990, nin vizitis direktoro
de Moskva Universitato,

1207
01:04:20,830 --> 01:04:24,931
kaj fakte mi vidis lin en Helsinki
nur 2 semajnojn antaŭe

1208
01:04:25,930 --> 01:04:27,930
sed, ĉiuokaze, li venis,

1209
01:04:27,931 --> 01:04:31,731
kaj Richard Stallman proponis
ke li vizitu Cygnus,

1210
01:04:31,732 --> 01:04:35,731
ĉar li interesiĝis pri kaj komprenis
kiel modelo de la libera programaro...

1211
01:04:35,732 --> 01:04:41,032
povas esti aplikata por stimuli entreprenan
renoviĝon en Rusio inter ĉiuj lokoj,

1212
01:04:41,067 --> 01:04:44,499
kaj ni iel misteris pri nia komerc-plano,

1213
01:04:44,534 --> 01:04:47,932
ĉar nu, ni ne certis ĉu ĝi funkcios.

1214
01:04:47,933 --> 01:04:50,766
Ni ne volis aspekti tro stulte,
se tio malsukcesas.

1215
01:04:50,767 --> 01:04:53,032
Sed mi estis tre malkaŝa kun li.

1216
01:04:53,033 --> 01:04:57,133
Ju pli mi rakontis al li,
des pli li komencis skui sian kapon tiel,

1217
01:04:57,168 --> 01:05:00,732
kaj fine mi diris: "Kio okazas?"

1218
01:05:00,733 --> 01:05:05,934
Kaj li diris: "Tio sonas tro simila al komunismo,
pro tio ne sukcesos en Rusio. "

1219
01:05:07,734 --> 01:05:11,768
Vi devos iri al GULAGo kaj finiĝi
en amasa tombejo kun kuglo en via nuko.

1220
01:05:11,769 --> 01:05:15,934
Malfermita Kodo ne estas komunismo,
ĉar ĝi devigas neniun.

1221
01:05:17,735 --> 01:05:20,935
Karl Marx ne inventis helpon al najbaro.

1222
01:05:22,534 --> 01:05:26,633
Ne estas komunisma havi komunaĵojn,

1223
01:05:26,634 --> 01:05:33,535
Komunaĵoj ekzistis multe pli frue
ol komunismo kiel filozofio de regado.

1224
01:05:34,135 --> 01:05:36,269
Estas multaj komunaĵoj en nia vivo.

1225
01:05:36,270 --> 01:05:38,335
Ekzemple, ni veturas per ŝoseoj,

1226
01:05:38,336 --> 01:05:41,770
io kio estas prizorgata por bono de ĉiuj.

1227
01:05:41,771 --> 01:05:45,936
Fakte nomigo de nia komerc-modelo...

1228
01:05:46,336 --> 01:05:48,470
signifas ke la esenco
estas iom miskomprenita.

1229
01:05:48,471 --> 01:05:49,535
Ĉu komunista, ĉu kapitalisma,

1230
01:05:49,536 --> 01:05:53,135
etikedo ne gravas, la vera demando estas

1231
01:05:53,136 --> 01:05:56,771
kiom da valoro vi povas liveri,
kiom pligrandigebla estas via komerco,

1232
01:05:56,772 --> 01:06:00,288
kiajn problemojn, kian rapidecon
de inventado vi povas subteni.

1233
01:06:00,289 --> 01:06:03,937
Kaj poste, kiel ajn vi volus
etikedi tion, faru laŭplaĉe.

1234
01:06:05,137 --> 01:06:08,538
La revolucio fariĝas populara.

1235
01:06:32,338 --> 01:06:33,838
Multaj diris, ke

1236
01:06:33,839 --> 01:06:36,738
la aŭgusta LinuxWorld estas
"festo de malkaŝiĝo de Linukso".

1237
01:06:36,739 --> 01:06:40,939
Linus Torvalds moketis pri tio;
li diris: "Kio? Ĉu Linukso estis samseksemulo?"

1238
01:06:42,740 --> 01:06:45,939
Se iuj diris: "Jes, tio estis nia debuta ludo."

1239
01:06:46,340 --> 01:06:47,439
Tio estis tiam, kiam...

1240
01:06:47,440 --> 01:06:51,640
dioj de Linukso kaj aparataj kodumuloj fakte
konkordis kun kostumuloj.

1241
01:07:01,541 --> 01:07:04,874
La 3-an horon posttagmeze
en la 10-a de Aŭgusto 1999,

1242
01:07:04,875 --> 01:07:08,174
Linus Torvalds prezentis
ĉefan paroladon ĉe LinuxWorld.

1243
01:07:08,175 --> 01:07:12,841
Amaso de 6000 homoj komencis
viciĝi je la 12a horo.

1244
01:07:32,243 --> 01:07:34,742
Sinjoroj kaj sinjorinoj,
bonvolu bonveni Larry Augustin...

1245
01:07:34,743 --> 01:07:37,843
kiu estas la prezidanto
de LinuxWorld-kunveno

1246
01:07:37,844 --> 01:07:40,244
kaj prezidento kaj ĉefa administranto
de VA Linux Systems.

1247
01:07:48,744 --> 01:07:51,743
Tiuj homoj devas aplaŭdi,
ĉar mi pagas al ili.

1248
01:07:51,744 --> 01:07:56,043
Dankon al vi ĉiuj por ĉeesto,
ŝajnas, ke estis bonega ĝis nun.

1249
01:07:56,044 --> 01:08:00,911
Se vi indulgos min iomete,
mi provos eviti brilegon de ĉi tiuj lampoj.

1250
01:08:00,946 --> 01:08:05,778
Mi tamen pensas, ke estas multe da homoj,
malgraŭ estas la dua ekspozicio,

1251
01:08:05,779 --> 01:08:09,279
mi tamen pensas, ke estas multe da homoj,
kiu ne bone komprenas...

1252
01:08:09,280 --> 01:08:11,546
...kio estas tiom ekscita pri Linukso.

1253
01:08:11,547 --> 01:08:13,779
Do, grandega ekspozicio daŭras najbare,

1254
01:08:13,780 --> 01:08:16,444
estas grandaj eksponoj kaj alioj,

1255
01:08:16,445 --> 01:08:21,379
sed estas homoj ĉi tie, kiu efektive
estas kontribuantoj, ne tiuj firmaoj.

1256
01:08:21,380 --> 01:08:24,297
La sekvan personon, mi certas,
vi ĉiuj scias,

1257
01:08:24,298 --> 01:08:27,145
do mi ne bezonas diri ion ajn por prezento.

1258
01:08:27,146 --> 01:08:30,780
Sinjoroj kaj sinjorinoj, mi donas al vi,
Linus Torvalds.

1259
01:08:30,781 --> 01:08:33,946
Linus.

1260
01:08:38,745 --> 01:08:39,946
Dankon.

1261
01:08:42,746 --> 01:08:44,946
Trankviliĝu.

1262
01:08:50,247 --> 01:08:52,031
Trankviliĝu.

1263
01:08:52,032 --> 01:08:53,781
Diru "u-u".

1264
01:08:53,782 --> 01:08:54,912
Jes.

1265
01:08:54,947 --> 01:08:58,382
Mi ne volas fari paroladon
similan al miaj kutimaj paroladoj,

1266
01:08:58,383 --> 01:08:59,847
ĉar mi opinias ilin tedaj.

1267
01:08:59,848 --> 01:09:04,048
Eble nun ankaŭ plejparto de vi trovos
ilin tedaj, ĉar vi aŭdis ilin eble 10 fojojn.

1268
01:09:04,748 --> 01:09:07,446
Tamen post la teknikaj priskriboj,
ni fakte provos...

1269
01:09:07,447 --> 01:09:12,047
...ĉu ni povas okazigi sesion de demandoj
kaj respondoj kun 5000 homoj,

1270
01:09:12,048 --> 01:09:14,948
aŭ kun tiel multe, kiu ĉeestas.

1271
01:09:15,748 --> 01:09:17,948
Kaj tio eble ne iros glate,

1272
01:09:17,949 --> 01:09:21,683
ĉar unu el 5000 homoj estas vere brua.

1273
01:09:21,684 --> 01:09:22,747
Unu afero kiun mi faros,

1274
01:09:22,748 --> 01:09:26,949
estas dankdonado, kiun mi
ĉiam faras en ĉiu parolado.

1275
01:09:27,149 --> 01:09:30,249
Mi volas iel rekoni la fakton, ke...

1276
01:09:30,250 --> 01:09:32,749
...evidente mi ne sola faradas Linukson.

1277
01:09:32,750 --> 01:09:34,749
Enborsigo de RHAT:
Je la 11a de aŭgusto, 1999

1278
01:09:34,750 --> 01:09:38,484
Red Hat Software fariĝis
la unua firmao pri Linukso, kiu enborsiĝis.

1279
01:09:38,485 --> 01:09:40,449
Red Hat, suprenirinte je 228%,

1280
01:09:40,450 --> 01:09:43,549
estis enborsigo, kiun ĉiuj atendis.

1281
01:09:43,550 --> 01:09:46,251
Certe, ili apogas la operaciumon Linukso.

1282
01:09:52,750 --> 01:09:56,950
R-H-A-T, mi scias.

1283
01:09:57,750 --> 01:09:58,749
Ĉio, kion mi ricevis hodiaŭ,

1284
01:09:58,750 --> 01:10:02,185
estas komentoj pri la prezoj de akcioj,
dum plena mateno,

1285
01:10:02,186 --> 01:10:05,686
vidu, ĝi estis 41, estis 42, estis 47,

1286
01:10:05,687 --> 01:10:08,551
ĝi estis 53, ĝi estis 51.

1287
01:10:08,552 --> 01:10:12,351
Laŭ mia kompreno,
ĉiu maŝino en la marĉand-oficejo

1288
01:10:12,352 --> 01:10:16,551
estas turnita al iliaj peraj e-marĉandaj kontoj,
ili scias la prezon de Red Hat.

1289
01:10:17,151 --> 01:10:19,335
Mi ne povas kredi.

1290
01:10:19,336 --> 01:10:21,486
Mi ĵus aŭdis 53.

1291
01:10:21,487 --> 01:10:22,451
Ho, mir'!

1292
01:10:22,452 --> 01:10:24,486
Atendu, mi ne aĉetis ĝin.

1293
01:10:24,487 --> 01:10:26,304
Ĉu vi ne aĉetis?

1294
01:10:26,305 --> 01:10:28,063
Ne, ne, mi ne aĉetis.

1295
01:10:28,064 --> 01:10:29,787
Mi devus aĉeti, sed he...

1296
01:10:29,788 --> 01:10:31,354
Ne, ne, bonege.

1297
01:10:31,355 --> 01:10:32,887
Se ĝi... se ĝi...

1298
01:10:32,888 --> 01:10:34,104
Ĉu vi scias?

1299
01:10:34,105 --> 01:10:35,252
Nu, ĉu ne,

1300
01:10:35,253 --> 01:10:37,553
sukceso de Red Hat signifas, ke

1301
01:10:37,554 --> 01:10:41,254
tio legitimas Linukson.
Do estas multe pli facile por ni iri publiken.

1302
01:10:57,755 --> 01:11:00,789
Rob Malda (CmdrTaco) pri enborsigo de Red Hat, jen.

1303
01:11:00,790 --> 01:11:02,789
Iel estis iomete da diversaj opinioj.

1304
01:11:02,790 --> 01:11:03,754
Estas multaj homoj,

1305
01:11:03,755 --> 01:11:04,754
kiuj estas sufiĉe kernaj kaj

1306
01:11:04,755 --> 01:11:06,054
Kaj ili estis iel ofenditaj pro tio,

1307
01:11:06,055 --> 01:11:09,189
ĉar ili laboris vere ŝarĝe,
efektive ili ne ricevas

1308
01:11:09,190 --> 01:11:11,689
ilian eble justan porcion el tio.

1309
01:11:11,690 --> 01:11:12,889
Iuj homoj efektive streĉas

1310
01:11:12,890 --> 01:11:13,955
kaj vi konas tion,

1311
01:11:13,956 --> 01:11:17,989
ke vi vidas en multaj retpoŝtlistoj
aŭ en Slashdot vi legos.

1312
01:11:17,990 --> 01:11:22,155
Tiu ĉi ulo vere koleras,
ĉar li ne povis, li ne havis ŝancon...

1313
01:11:23,055 --> 01:11:24,455
aĉeti akciojn de Red Hat

1314
01:11:24,456 --> 01:11:29,657
Li ne havis ŝancon por haviĝi...
por haviĝi laboron ĉe tiu alia firmao.

1315
01:11:29,957 --> 01:11:33,291
Tamen, iel la frapanta sekreto tie estas, ke

1316
01:11:33,292 --> 01:11:36,591
plejparto de vere kernaj homoj ne zorgas tiom.

1317
01:11:36,592 --> 01:11:38,355
Homoj, kiu iel vere "fosas en tranĉeoj".

1318
01:11:38,356 --> 01:11:40,957
Ili skribas tiun fontkodon,
ĉar ili bezonas tiun fontkodon.

1319
01:11:41,057 --> 01:11:43,841
Se ni povus inviti la personojn Richard Stallman,

1320
01:11:43,842 --> 01:11:46,591
kiu estas fondinto de la Asocio de Libera Programaro

1321
01:11:46,592 --> 01:11:48,492
kaj Tim Ney, kiu estas administranta direktoro.

1322
01:11:48,493 --> 01:11:51,259
Jen, ha-ha-ha!

1323
01:11:51,260 --> 01:11:54,157
Ho, jen estas.

1324
01:11:54,757 --> 01:11:59,592
Nu, Richard, mi vidis, ke vi ludis vian bekfluton,
en Parizo ĉe la Linukso-konferenco.

1325
01:11:59,593 --> 01:12:00,957
Sed mi ne havas sondosieron.

1326
01:12:00,958 --> 01:12:03,192
Do ĉu vi aldonos ĝin al ilia...

1327
01:12:03,193 --> 01:12:05,310
videofluo, sekvan fojon?

1328
01:12:05,311 --> 01:12:07,358
Mi neniel kontrolas tion.

1329
01:12:07,359 --> 01:12:11,558
Bedaŭrinde, tiuj aferoj nur
eblas per nelibera programaro.

1330
01:12:14,859 --> 01:12:18,194
Ni donos al vi premion, kaj antaŭ via parolado,

1331
01:12:18,195 --> 01:12:23,260
vi kaj Tim levu etan simbolon de kontribuo

1332
01:12:23,295 --> 01:12:26,444
al la Asocio de Libera Programaro.

1333
01:12:26,445 --> 01:12:29,760
Do, tre ironiaj aferoj okazis,

1334
01:12:29,960 --> 01:12:32,758
sed nenio komparebla kun ĉi tio.

1335
01:12:32,759 --> 01:12:36,594
Doni la premion de Linus Torvalds
al la Fondaĵo por Libera Programaro

1336
01:12:36,595 --> 01:12:40,561
estas plimalpli kiel doni la premion
de Han Solo al la ribela ŝiparo.

1337
01:12:44,961 --> 01:12:50,962
Vidu, kelkaj de vi eble ne konscias,
kiel profunda tiu analogio estas.

1338
01:12:52,562 --> 01:12:56,096
Sed mi rakontu al vi,
kiel ni venis ĉi tien.

1339
01:12:56,097 --> 01:12:57,560
Vidu, okazis ke

1340
01:12:57,561 --> 01:13:00,161
15 jarojn antaŭe,
se vi volis uzi komputilon,

1341
01:13:00,162 --> 01:13:04,362
la sola maniero fari tion,
estis per proprieta programaro,

1342
01:13:05,062 --> 01:13:07,796
programaro, kiu dividas
kaj subigas la uzantojn.

1343
01:13:07,797 --> 01:13:09,413
Kaj plejparto de homoj simple...

1344
01:13:09,414 --> 01:13:10,972
Al multe da homoj tio ne plaĉis,

1345
01:13:10,973 --> 01:13:12,462
sed ili vidis neniun alternativon.

1346
01:13:12,463 --> 01:13:16,262
Sed kelkaj de ni intencis krei alternativon.

1347
01:13:16,263 --> 01:13:20,362
Kaj ni diris, ke ni programos
liberan operaciumon,

1348
01:13:20,363 --> 01:13:22,161
liberan operaciumon, kiu

1349
01:13:22,162 --> 01:13:28,064
donos al uzantoj la ŝancon havi liberecon,
dum ili uzas siajn komputilojn.

1350
01:13:28,463 --> 01:13:31,098
Nu, multe da homoj diris:
"Tio estas bona ideo,

1351
01:13:31,099 --> 01:13:33,362
sed tio malfacilas, vi neniam finos ĝin,

1352
01:13:33,363 --> 01:13:37,298
do mi ne volas partopreni.
Mi ne kredas ke vi iam finos ĝin."

1353
01:13:37,299 --> 01:13:40,063
Tamen feliĉe ne ĉiuj diris tion.

1354
01:13:40,064 --> 01:13:43,999
Kaj evidente, ni sciis ke ni
iam finos la operaciuman kernon.

1355
01:13:44,000 --> 01:13:45,264
Tamen okaze,

1356
01:13:45,265 --> 01:13:48,364
iu alia kreis pli bonan kernon antaŭ ni.

1357
01:13:48,365 --> 01:13:51,963
Nu malnovtempe,
ni havis ĝeneralan strategion

1358
01:13:51,964 --> 01:13:55,564
ekde ricevi atenton de homoj
por la graveco de libereco,

1359
01:13:55,565 --> 01:13:59,766
ĝis la liberecon ili povas havi aŭ ne,
kiam ili uzas komputilon.

1360
01:14:00,265 --> 01:14:02,364
Do kion ni devus agi?

1361
01:14:02,365 --> 01:14:08,565
Laŭ mi, la sola efika maniero
por refunkciigi tiun strategion

1362
01:14:08,766 --> 01:14:11,865
estas per disvastigi la vorton,
ke la mastruma sistemo,

1363
01:14:11,866 --> 01:14:14,466
kiun oni uzas estas propre la GNU-sistemo,

1364
01:14:14,666 --> 01:14:17,067
iomete modifita, kompreneble.

1365
01:14:17,967 --> 01:14:19,866
Kaj kiam homoj scias ĉi tion,

1366
01:14:19,867 --> 01:14:23,401
ili rigardas la kialojn,
kial ni programis ĉi tiun sistemon.

1367
01:14:23,402 --> 01:14:25,266
Ili pensas pri ĉi tiuj temoj.

1368
01:14:25,267 --> 01:14:28,066
Kaj kelkaj decidas ke ili samopinias.

1369
01:14:28,067 --> 01:14:31,402
Do mi demandas homojn, bonvolu diri la homojn,
ke ĉi tio estas la GNU-operaciumo.

1370
01:14:31,403 --> 01:14:35,568
Estas la kombino el GNU kaj Linukso,
do ni nomas ĝin GNU/Linukso.

1371
01:14:41,367 --> 01:14:44,702
[Larry, kiam vi estis ĉe Stanford antaŭ ok,
naŭ jaroj dum via doktoriĝo,

1372
01:14:44,703 --> 01:14:46,401
ĉu vi iam pensis,
ke vi okupos ĉi tiun postenon?]

1373
01:14:46,402 --> 01:14:47,267
Ne.

1374
01:14:47,268 --> 01:14:48,668
[ Dirlididi. ]

1375
01:14:48,669 --> 01:14:50,567
Ne, mi sincere havis neniun ideon.

1376
01:14:50,568 --> 01:14:53,403
[Kio vi estus, vi pensis,
kiam vi finus vian doktoriĝon?]

1377
01:14:53,404 --> 01:14:54,768
Nu, tio estas bona demando,

1378
01:14:54,769 --> 01:14:57,068
mi vere ne bone sciis, mi volas diri.

1379
01:14:57,069 --> 01:15:00,253
Jen ni estas, sur tiu grandega ekspozicio.

1380
01:15:00,254 --> 01:15:03,546
Estas homoj simple frenezaj pri Linukso.

1381
01:15:03,547 --> 01:15:06,769
Estis 6200 homoj ŝtopitaj en ĉambron

1382
01:15:06,770 --> 01:15:10,103
por vidi paroladon de Linus hieraŭ vespere.

1383
01:15:10,104 --> 01:15:11,669
Nun ni estas, kun...

1384
01:15:11,670 --> 01:15:14,404
ĉiuj tiuj grandegaj vendistoj ĉie en ekspozicio.

1385
01:15:14,405 --> 01:15:17,469
Neniu sciis, ke tio okazos.

1386
01:15:17,470 --> 01:15:20,303
Mi volas diri ke tio estas nur malgranda
operaciumo, pri kiu ni kontentas,

1387
01:15:20,304 --> 01:15:22,269
pri kiu nur kelkaj zorgis.

1388
01:15:22,270 --> 01:15:24,305
Mi pensis ke mi havus beletan malgrandan
komercon pri konsultado.

1389
01:15:24,306 --> 01:15:25,670
Kaj jen subite

1390
01:15:25,671 --> 01:15:28,205
tiu ĉi grandega ekspozicio okazas.

1391
01:15:28,206 --> 01:15:29,170
Tio estas nekredebla.

1392
01:15:29,171 --> 01:15:32,405
Mi volas diri, unu jaron antaŭe,
vi povis diri, nu, tio estos granda

1393
01:15:32,406 --> 01:15:34,170
kaj ĉiu staranta ĉe la ekspozicio daŭros:

1394
01:15:34,171 --> 01:15:36,605
"Vi scias ke la ekspozicio
estis granda lastan jaron,

1395
01:15:36,606 --> 01:15:39,671
ĉu ĝi estos same granda kiel ĉi-jare?"

1396
01:15:39,672 --> 01:15:40,870
Poste vi atentigas ilin:

1397
01:15:40,871 --> 01:15:43,171
"Vidu, lasta jaro estis nur 6 monatojn antaŭe"

1398
01:15:43,172 --> 01:15:45,271
kaj tiam ili diras: "Ho, tempo por Linukso".

1399
01:16:11,772 --> 01:16:13,973
Do, gvidante la enborsigon...

1400
01:16:13,974 --> 01:16:20,173
ni alvenis fakte en Sandiegon
dum marda vespero.

1401
01:16:20,274 --> 01:16:24,474
Merkredan matenon,
ni renkontis investantojn en San Diego.

1402
01:16:24,674 --> 01:16:26,072
Ni flugis al San Francisco,

1403
01:16:26,073 --> 01:16:30,009
kaj je merkreda posttagmezo,
ni renkontis investajn firmaojn en San Francisco.

1404
01:16:30,010 --> 01:16:30,874
"... la tago por ekvendi akciojn."

1405
01:16:30,875 --> 01:16:34,308
Poste, ekde la ĵaŭda mateno de la enborsigo

1406
01:16:34,309 --> 01:16:36,774
niaj akcioj vendiĝis publike.

1407
01:16:36,775 --> 01:16:40,574
Do estis bone fini nian vojaĝon en San Francisco,

1408
01:16:40,575 --> 01:16:44,508
ĉar ni povis iri al la vendeja oficejo
de kredita organizaĵo la sekvan matenon

1409
01:16:44,509 --> 01:16:46,375
por rigardi la enborsigon.

1410
01:16:46,376 --> 01:16:50,410
Kaj en San Francisco, sufiĉe proksime
al la firmao kaj niaj familioj,

1411
01:16:50,411 --> 01:16:54,410
ni fakte povis inviti homojn kuniĝi
kun ni en la unua akcio-vendado.

1412
01:16:54,411 --> 01:16:57,475
Do mi invitis mian edzinon
kaj ni invitis Linus kaj Tove,

1413
01:16:57,476 --> 01:17:01,009
kaj kelkajn aliajn amikojn kaj
homojn kunlaborantaj ĉe la firmao.

1414
01:17:01,010 --> 01:17:02,511
Ĉiam ajn, kiam ni invitas Linus kaj Tove,

1415
01:17:02,512 --> 01:17:05,611
ili kunprenas du junajn infanojn,

1416
01:17:05,612 --> 01:17:07,576
kaj mi havas filinon, Andrea.

1417
01:17:07,577 --> 01:17:09,075
Kaj ni ĉiam kunprenas niajn infanojn,

1418
01:17:09,076 --> 01:17:11,111
do ni venis al la komerca oficejo
de kredita organizaĵo

1419
01:17:11,112 --> 01:17:13,511
kun ĉiuj ĉi komercistoj
kaj trijaraj infanoj,

1420
01:17:13,512 --> 01:17:15,811
kiuj kuris ĉirkaŭ la ekspozicio,

1421
01:17:15,812 --> 01:17:16,776
ĉe la komerca oficejo.

1422
01:17:16,777 --> 01:17:22,077
Do Linus kaj mi piediris
en la komercan oficejon,

1423
01:17:22,078 --> 01:17:23,377
kaj ĉiuj estis tre ekscititaj.

1424
01:17:23,378 --> 01:17:26,611
Kaj ni daŭre demandadis ilin:
"Kiel ĝi iras? Ĉu ĉio pasas bone?"

1425
01:17:26,612 --> 01:17:29,412
Kaj ili diris, "Ho, estas vere ekscita,

1426
01:17:29,413 --> 01:17:30,577
Mi pensas, ke ĉio iras bone.

1427
01:17:30,578 --> 01:17:34,177
Ni ne volas diri...
ni ne volas fuŝi ion ajn."

1428
01:17:34,178 --> 01:17:38,379
Ni eniris, kaj estis granda televida
ekrano montranta CNBC.

1429
01:17:38,779 --> 01:17:42,878
Kaj estis mirege por ni,
sed la temo de la tago estis Linukso.

1430
01:17:42,879 --> 01:17:45,277
Nu, ni havas enborsigon okazontan hodiaŭ.

1431
01:17:45,278 --> 01:17:47,513
Kaj kiam mi diras "okazonta",
ĝi fakte okazos forte.

1432
01:17:47,514 --> 01:17:49,478
Taksoj, kiujn mi aŭdas estas frapantaj.

1433
01:17:49,479 --> 01:17:53,014
Sed observu VA Linux Systems.
Ĝi startos je 12:40 hodiaŭ.

1434
01:17:53,015 --> 01:17:54,679
La simbolo estas L-N-U-X.

1435
01:17:54,680 --> 01:17:58,314
Liveristo de grandskalaj komputilaj
serviloj kaj laborstacioj,

1436
01:17:58,315 --> 01:18:00,478
specife projektitaj por la operaciumo Linukso.

1437
01:18:00,479 --> 01:18:04,478
Origina diapazono de tiu enborsigo
estis de 11 ĝis 13 dolaroj,

1438
01:18:04,479 --> 01:18:06,479
poste de 21 ĝis 23, poste de 28 ĝis 30.

1439
01:18:06,779 --> 01:18:10,115
Prezita je 30, kaj taksojn, kiujn mi aŭdas,
mi ne volas ripeti,

1440
01:18:10,116 --> 01:18:11,380
ĉar mi ne havas konfirmon.

1441
01:18:11,381 --> 01:18:16,315
Sed se ili estas veraj, vi estos frapegita,
kiam la akcioj startos je 12:40.

1442
01:18:16,316 --> 01:18:18,680
Mi turnis min al Linus kaj diris
"He, ĉu vi iam pensis,

1443
01:18:18,681 --> 01:18:24,081
nu, ke vi iam eniros ĉi tien
kaj Linukso estos la temo sur CNBC?"

1444
01:18:24,481 --> 01:18:27,381
Kaj Linus laŭ sia ŝerca maniero
diris "Ho, absolute!"

1445
01:18:27,582 --> 01:18:31,116
Do ni eniris kaj ili montris al ni
aĉet- kaj vend-ordonoj, kiuj venis

1446
01:18:31,117 --> 01:18:33,081
kaj tio nekredeblas.

1447
01:18:33,082 --> 01:18:36,882
Ni vidas nombrojn kiel 320 dolaroj,
340 dolaroj por akcio.

1448
01:18:37,282 --> 01:18:39,181
Kaj mi estas tute ŝokita.

1449
01:18:39,182 --> 01:18:44,683
Tio estas dekobla ol nia oferta prezo.
Tio nekredeblis.

1450
01:18:44,782 --> 01:18:48,816
Kaj mi rememoras ke Linus iel, nu,
frapetis min sur dorson kaj diris:

1451
01:18:48,817 --> 01:18:52,284
"Malstreĉu vin," kaj estis
sufiĉe ekscita vidi tion.

1452
01:18:52,285 --> 01:18:55,883
Ni estis, tio estis simple mirega.
Ni estis frapegitaj.

1453
01:18:56,082 --> 01:18:59,081
Feliĉe ni kapablis reveni al oficejo.

1454
01:18:59,082 --> 01:19:02,918
Ni estis en San Francisco,
do ni povis reveni al la oficejo de VA

1455
01:19:02,919 --> 01:19:05,382
kaj vidi ĉiujn en la oficejo por la enborsigo.

1456
01:19:05,383 --> 01:19:10,484
Kiam ni revenis,
ĉiuj kompreneble estis tre ekscititaj.

1457
01:19:10,884 --> 01:19:13,617
La enborsigo ĵus pasis bonege.

1458
01:19:13,618 --> 01:19:17,184
Ni aranĝis etan feston.

1459
01:19:17,185 --> 01:19:18,884
Estis interesa. Dum ni festis,

1460
01:19:18,885 --> 01:19:21,384
estis multe da homoj
kiuj ankoraŭ provis labori.

1461
01:19:21,385 --> 01:19:25,219
Mi rememoras krioj: "Silenton!",
"Ni telefonas!", "Ni laboras!"

1462
01:19:25,220 --> 01:19:28,883
dum ni venis en la oficejojn.

1463
01:19:28,884 --> 01:19:32,719
Unu afero, kiun mi faris,
mi prezentis porteblan demonstracion

1464
01:19:32,720 --> 01:19:34,485
al laborantoj en nia oficejo,

1465
01:19:34,486 --> 01:19:37,869
do ili sciu, kion ni rakontis al investantoj

1466
01:19:37,870 --> 01:19:41,184
kaj komprenu ĝuste,
kion ni kunmetis por ili.

1467
01:19:41,185 --> 01:19:46,786
Refoje, la historio de la tago
estas VA Linux,

1468
01:19:46,787 --> 01:19:49,887
nun supre al 766% de prezo,
de 235 ĝis 265 dolaroj.

1469
01:19:50,087 --> 01:19:52,485
Sue, la plej bona enborsigo de ĉiu tempo.

1470
01:19:52,486 --> 01:19:58,187
Jen, Sycamore Networks estis prezita
je 38 dolaroj, supreniris al 270.

1471
01:19:58,287 --> 01:20:00,586
Tio ĉi ĵus supervenkis ĝin.
Kaj interalie...

1472
01:20:00,587 --> 01:20:04,785
[Kion vi sentas pri potenciaj
miliardoj da dolaroj, kiuj estas kreataj

1473
01:20:04,786 --> 01:20:08,988
de via kreaĵo, kiun vi ne monigas direkte?]

1474
01:20:09,388 --> 01:20:12,771
Do, se mi ne havebligis Linukson,

1475
01:20:12,772 --> 01:20:15,914
mi ankaŭ ne ricevus ajnan monon.

1476
01:20:15,915 --> 01:20:18,987
Do vidu, estas stato de venko-venko.

1477
01:20:18,988 --> 01:20:25,888
He, simpla fakto ke estas multaj komercaj firmaoj,

1478
01:20:25,889 --> 01:20:31,989
signifas ke estas multe da homoj,
kiu iel flanke laboris sur Linukso.

1479
01:20:32,289 --> 01:20:34,988
Kaj nun oni pagas al ili por laboro,
kiun ili volis fari.

1480
01:20:34,989 --> 01:20:39,789
Kaj tio helpas min en la senco,
ke mi ĉiuokaze volis ke ili laboru sur Linukso.

1481
01:21:01,191 --> 01:21:06,690
La tuta projekto GNU fakte
estas unu granda kodumo.

1482
01:21:06,991 --> 01:21:10,990
Ĝi estas unu granda ago
de renversema ludema saĝo,

1483
01:21:10,991 --> 01:21:17,191
plibonigi socion, ĉar mi interesiĝas
nur pri plibonigo,

1484
01:21:17,192 --> 01:21:21,557
sed per saĝa maniero.

1485
01:21:21,592 --> 01:21:25,792
Hola, ni estas la GNU/Stallmans,
kaj jen estas "La kanto de Libera Programaro".

1486
01:21:26,592 --> 01:21:30,190
Aliĝu nun kaj kunuzu la programaron,

1487
01:21:30,191 --> 01:21:37,193
vi estos liberaj, kodumuloj,
vi estos liberaj,

1488
01:21:37,893 --> 01:21:38,893
vi estos liberaj, kodumuloj,
vi estos liberaj.

1489
01:21:46,393 --> 01:21:51,677
Amasiguloj atingus amason da mono,

1490
01:21:51,678 --> 01:21:57,093
tio veras, kodumuloj, tio veras.

1491
01:21:58,694 --> 01:22:04,428
Sed ili ne povas helpi siajn najbarojn,

1492
01:22:04,429 --> 01:22:10,294
tio ne bonas, kodumuloj, tio ne bonas.

1493
01:22:14,294 --> 01:22:19,478
Kiam ni havos sufiĉe da libera programaro

1494
01:22:19,479 --> 01:22:24,795
en nia dispono, kodumuloj, en nia dispono.

1495
01:22:26,695 --> 01:22:29,930
Ni elĵetos tiujn malpurajn permesilojn,

1496
01:22:29,931 --> 01:22:37,896
ĉiam plu, kodumuloj, ĉiam plu.

1497
01:23:12,699 --> 01:23:15,997
Aliĝu nun kaj kunuzu la programaron,

1498
01:23:15,998 --> 01:23:23,398
vi estos liberaj, kodumuloj, vi estos liberaj.

1499
01:23:25,098 --> 01:23:28,098
Aliĝu nun kaj kunuzu la programaron,

1500
01:23:28,099 --> 01:23:34,900
Vi estos liberaj, kodumuloj, vi estos liberaj.

1501
01:23:36,900 --> 01:23:39,734
Ho, vi estos liberaj.

1502
01:23:39,735 --> 01:23:41,399
Mi sciigos vin,

1503
01:23:41,400 --> 01:23:44,334
ke vi estos liberaj. [ripetu]

1504
01:23:44,335 --> 01:23:46,200
Mi sciigos vin,

1505
01:23:46,201 --> 01:23:50,401
ke vi estos liberaj. [ripetu]

1506
01:23:53,301 --> 01:23:57,501
FIXME!